چه گوارا
From Wikipedia, the free encyclopedia
ارنستؤ چهگوارا (ايسپانيایي مئن: Ernesto Che Guevara) آرژانتين ٚ مئن ٚ بچئه بؤبه ٚ پجشک أ چيريک أ ديپلؤمات أ مارکسيست بأني کۊبا ٚ انقلاب ٚ أصلي کسؤن ٚ جي بؤ. اۊن یته جوؤن ٚ دؤنشآمۊج (پجشکي رشته مئن) بؤ یأ نسايي آمريکا ٚ مئن سفر گۊد أ خلک ٚ ندأري یأ وشنأیي بأني ناخۊشي ٚ دئن ٚ دؤني کلنجار ٚ رۊحيه اۊن ٚ مئن جؤنأگيت. اۊن أوول گؤآتمالا ٚ ايجتماعي اصلاحات-ه گه خاکؤبؤ آربنز ٚ ریاست جؤمۊري ٚ دس بنا بؤبؤ گلأکت ولي خلي دنکت گه آربنز CIA ٚ سازمؤن ٚ کۊدتا ٚ دؤني ناچار وکت ديمه بؤشۊن. کۊدتایي گه یۊنایتد فرۊت ٚ پۊشتيني ره ترتيب دأن بؤبؤ. ألبت اي تفاق گوارا ٚ سياسي ايدٚؤلؤژي-ئه تثبيت بؤگۊد أ ايمه مکزیکؤسيتي ٚ مئن راؤل أ فيدل کاسترؤ ٚ أرأ ديمأديم بؤبؤ گه اۊشؤن ٚ ژۊئيه ٚ ۲۶ قيام-ه ورأکت أ همدؤني اۊشؤن ٚ أرأ بؤشؤ کۊبا. اي قيام ٚ هدف فۊلخنسيؤ باتيستا-آ (کۊبا ٚ ديکتاتؤر گه آمريکا ٚ یجؤنابؤ ایالات ٚ أجي بؤ) تأجين گۊدن بؤ. گوارا انقلابيۊن ٚ مئنأ پۊر محبۊب بؤبؤ یأ دۊوؤمي فرمانده ٚ درجه-أ هأگيت. اۊن دۊ سال چيريکي کلنجارؤن ٚ مئن (باتيستا ٚ عليه) گه کۊبا ٚ اينقلاب-ه باعثابؤ پۊر مۊهم أ مؤثر بؤ. چهگوارا ايسه دۊنیا مئن یته حيماسي سمبؤل ٚ جي عامه ٚ دابؤن ٚ مئن شنأختهبؤ هيسه.
ارنستؤ رافائل گوارا | |
---|---|
اؤسطۊرهاي چريک | |
بزارۊج | ۱۹۲۸ ٚ ژۊئن ٚ ۱۴ |
بزاجيگا | رؤساريؤ، سانتا فه، آرژانتين |
دفن ٚ جيگا | سانتا کلارا، کۊبا |
باخي نامان | چه، چه گوارا، اِل چه |
پئر ؤ مار | ارنستو گوارا لینچ
سلیا دئه لاسرنا |
همسران | هيلدا گاديا آکؤستا (۱۹۵۹-۱۹۵۵) آلیدا مارچ (۱۹۶۷-۱۹۵۹) |
زاکان | ۵ |
ایمضا |
اينقلاب ٚ پسي گوارا جديد ٚ دؤلت ٚ مئن تتريج محوري نخشؤن ٚ مسئۊل بؤبؤ. مؤنه ٚ ره تجديد ٚ نظرات ٚ بررسي، اينقلابي عدليهأن ٚ مئن ٚ جنگي جنایت-ه محکۊم بؤبؤرؤن ٚ تيروارؤن، کۊبا ٚ سوادآمۊجي ٚ نهضت ٚ رابري، فعاليت مللي بانک ٚ رئيس ٚ عۊنوؤن ٚ جي، کۊبا ٚ مؤسلح ٚ قۊوا ٚ یؤمۊجشي کارکيا هيتأن کۊبا ٚ سۊسياليسم ٚ نماینده بينالمللي سفرؤن ٚ مئن گه نؤم بؤرده شأنه. ايتهچي مؤقعيتؤن اۊن-ه قادر گۊدن تا مۊهم ٚ مسائل ٚ مئن فیالمثل کۊبا ٚ شبهنظاميئن ٚ تعليم گه خۊکؤن ٚ خليج ٚ فگن ٚ مئن مؤفق بؤن یا شؤروي ٚ هستهاي-بالستيک ٚ مۊشکؤن ٚ اينتقال کۊبا-آ گه کۊبا ٚ مۊشکي کارسنه-أ ۱۹۶۲ ٚ مئن مۊنجرابؤ محوري نقش دأشته بۊن. بأني اۊن یته خؤجير ٚ نويسا یأ خاطرهنويس بؤ گه اۊن ٚ نؤمي آثار ٚ جي چيريکي جنگ ٚ رانما یأ ماتؤرسيکلت ٚ خاطرات-ه شأنه نؤم بؤردن. اۊن ٚ مۊطالعات أ بؤمۊتهأن مارکسيسم-لنينيسم ٚ سر اۊن-ه اي باور-ه برسأدنه بؤ گه سۊوؤمي جهان ٚ وابسسهیي یأ پسدکش أمپراليسم أ نٚؤاستعمار هيتأني دؤرأچئه سرمایهداري ٚ دؤني هيسه گه اۊن ٚ چاره پرؤلتري اينترناسۊناليسم أ جهاني اينقلاب هيسه. چهگوارا ۱۹۶۵ ٚ مئن اينقلاب ٚ صدۊر ٚ ره کۊبا-آ ترک بؤگۊد. اۊن أوول کؤنگؤ ٚ مئن سيمبا ٚ قيام-ه ورأکت ولي نامؤفقي پسي خۊ هأکشوکش-ه بۊليوي مئن سرأگيت. دسأخر اۊ کيشور ٚ أرتش CIA ٚ سازمؤن ٚ بال زأن ٚ جي گوارا-آ بگيت أ توأتۊندي اعدام بؤگۊد.
نظرات گوارا یأ اۊن ٚ ميراث ٚ سر مۊتفاوته اۊن یته جرگه ٚ ره مۊحترم أ اۊیته ٚ ره منفۊر هيسه. اي تناقص-ه شأنه پۊر تيندار ٚ زيندگينؤمهأن أ خاطرات أ وانيويسؤن أ مۊستندؤن أ مزقؤنؤن هيتأن فيلمؤن ٚ مئن دئن. گوارا ٚ شهادت یته تۊغامندبؤ دؤخؤن کلنجار گۊدن طبقاتي ايختلافات ٚ أرأ بأني اۊن ٚ تلاش نٚؤانسان-ه چاکۊنش ٚ ره گه ماددي مشوقهأن ٚ تأد أخلاقي أهداف ٚ دؤني حرکت کۊنه، اۊن-ه چپ ٚ قيامؤن ٚ سمبؤل أ اؤلگۊ چاؤده. ولي راسدفرازؤن گوارا' اقتدارخازي یأ خۊشۊنت-ه سياسي رقيبؤن ٚ أرأ مۊتهم کۊنن. اي اختلافات ٚ دؤبؤن ٚ أرأ تایم ٚ مجله اۊن-ه بيستؤمي قرن ٚ تأثيرنأنکسترینؤن ٚ ۱۰۰ نفره ٚ ليست ٚ مئن دنأ دأره. هيتأني مريلند ٚ هۊنر ٚ دؤنشگه ٚ مؤسسه ٚ قؤلي اۊن ٚ تاتايي گه آلبرتؤ کؤردا بگيتأره یأ اؤسطۊرهاي چيريک نؤم دأره دۊنيا ٚ نؤميترين عکس هيسه.