Antaibheathach
From Wikipedia, the free encyclopedia
Is éard atá i gceist le hantaibheathach (ón tSean-Ghréigis ντί – anti, "frith", and βίος – bios, "beatha") (nó frithbheathach uaireanta) ná druga a mharaíonn nó a chuireann bac ar fhás na mbaictéar. Tá tábhacht ar leith ag baint leo sa leigheas. Is iomaí antaibheathach atá in úsáid sa lá atá inniu ann, mar shampla peinicillin, vancomycin, gentamicin.
Sonraí cliniciúla | |
---|---|
Grúpa cógaseolaíochta | cógas, anti-infective agent (en) , antimicrobial drug (en) agus baictéiricíd |
ChEBI | 36047 |
Chum Selman Waksman an téarma "antaibheathach" sa bhliain 1942 le cur síos a dhéanamh ar aon ábhar a chruthaíonn miocrorgánach a chuireann i gcoinne fhás aon mhicrea-orgánaigh eile nuair a bhíonn caolúchán ard de ann. Níor chuir an sainmhíniú bunaidh substaintí arbh ann dóibh go nádúrtha is a mharaigh baictéir ach nár tháirg miocorgánaigh iad san áireamh(súlach gastrach agus sárocsaíd hidrigine mar shamplaí) agus níor chuir sé cumaisc shintéiseacha fhrithbhaictéaracha san áireamh ach oiread, leithéidí na sulfónaimídí. Is iomaí antaibheathach ar mhóilíní beaga iad a bhfuil meáchan móilíneach níos lú ná 2000 aonad maise admhaí acu. Agus Ceimic an Leighis ag feabhsú i gcónaí, tá an chuid is mó de na hantaibheathaigh anois ina cumaisc ar rinneadh modhnú ceimiceach leath-shintéiseach orthu, le hiad a athrú ó na bunábhair ar féidir teacht orthu go nádúrtha, is amhlaidh an cás leis na béite-lactaim(áirítear na peinicilliní, a tháirgeann fungais de chuid na fine Penicillium, na ceifileaspóiriní agus na carbaipeineimí sa ghrúpa seo). Déantar roinnt antaibheathach a tháirgeadh is a aonrú ó orgánaigh bheo, ar nós na n-aimínighliocóisídí, agus cruthaíodh roinnt eile fós trí bhealaí iomlán sintéiseacha: na sulfónaimídí, na cuinealóin, agus na ocsasolaideanóin. Anuas ar rangú seo a dhéanann antaibheathaigh a roinnt idir cinn nádúrtha, cinn leathshintéiseacha is cinn atá go hiomlán sintéiseach, déantar iad a roinnt in dhá ghrúpa leathan ó thaobh na héifeachta a bhíonn acu ar mhicrea-orgánaigh; Iad siúd a mharíonn baictéir is oibreáin bhaictéiricídeacha iad, ach na cinn nach ndéanann ach fás na mbaictéar a chosc tugtar oibreáin bhaictéarastatacha orthu.