کرمانشاه
مرکز استان کرمانشاه، ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
کرمانشاه (به کُردی: کرماشان؛ آوای کردی جنوبی: [kʰɨɾmä:ʃä:n] - به لکی : کِرّمانّشا ) مرکز استان کرمانشاه در ایران، نهمین شهر پرجمعیت و یکی از کلانشهرهای ایران است. جمعیت کلانشهر[17] کرمانشاه در سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۹۴۶٬۶۵۱ نفر بوده[18] و مساحت آن ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است.[11][19] کرمانشاه مهمترین شهر در منطقهٔ مرکزی غرب ایران است[20][21][22][23] و بزرگترین شهر کُردنشین ایران نیز محسوب میگردد.[24][25][26]
کرمانشاه کُردی: کرماشان[1][2] | |
---|---|
نشانواره مهر شهرداری | |
کشور | ایران |
استان | کرمانشاه |
شهرستان | کرمانشاه |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | الیپی،[3] کنپد،[4] کامبادن، گامبادنه گلمینشن،[5] کارمیسین، کرمینشان کارمیشین، کرمیشین کرمیسین، قرمسین قرمشین، کرمانشاهان قهرمانشهر، باختران[6] |
سال شهرشدن | سدهٔ چهارم میلادی[7][8] |
مردم | |
جمعیت | ۹۴۶٬۶۵۱ نفر[9] |
رشد جمعیت | ۰٫۹[10] |
تراکم جمعیت | ۸۳۵۰[11] نفر بر کیلومتر مربع |
جغرافیای طبیعی | |
مساحت | ۹۵٫۹۷ کیلومتر مربع[12] |
ارتفاع | ۱۴۰۰ متر[13] |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۱۴سانتی گراد |
میانگین بارش سالانه | ۴۵۶٫۸ میلیمتر |
اطلاعات شهری | |
شهردار | نادر نوروزی[14] |
رهآورد | نان برنجی، نان خرمایی، نان شکری، بژی، کاک، روغن حیوانی، تنبور، محصولات کشاورزی |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۸۳[15] |
وبگاه | |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران۱۹[16] |
کرمانشاه همچنین نیز بزرگترین شهر لک نشین ایران نیز می باشد که جمعیت کثیری از لک ها را در خود جای داده است
شهر کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است.[27][28] محدودهٔ شهر از شمال به کوه فرخشاد، از شمال باختری به طاقبُستان و از جنوب به سفید کوه ختم میشود و یکی از شاهراههای ارتباطی خاور و باختر و کهنترین راه گذر از ایران به میانرودان است.[29] این شهر بهدلیل قرارگرفتن در چهارراه دو محور شمال به جنوب و خاور به باختر و نیز همسایگی با کشور عراق و واقعشدن بر سر راه شهرهای زیارتی کربلا و بغداد از اهمیت بسیاری برخوردار است.[30]
کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران بهشمار میرود و پیدایش آن دستکم به ۳۵۰۰ ق. م بازمیگردد.[31][32] این منطقه در دوران اشکانیان محل سکونت شهری بوده و در سده چهارم میلادی به عنوان دومین اقامتگاه پادشاهی ساسانیان برگزیده شده[33] و از آن دوران تا حمله اعراب به ایران به عنوان دومین پایتخت ساسانیان مورد توجه حکومت بودهاست.[34] در این دوران باغهای بزرگی در این منطقهٔ خوش آب و هوا ساخته شد و تا مدتها مکان خوشگذرانی پادشاهان ساسانی بود. سه قرن پس از حملهٔ اعراب مسلمان دو حکومت کُرد حسنویان و بنیعیاران در کرمانشاه به قدرت رسیدند[35][36] در دوران سلجوقیان در قرن یازدهم میلادی کرمانشاه به عنوان شهر ارشد کردستان انتخاب شد.[37] در قرون وسطی شهر کرمانشاه یا قَرمَسین در حکم یکی از نواحی چهارگانه عراق عجم شناخته میشد. در آن زمان اغلب اوقات ایالت جبال را عراق عجم مینامیدهاند تا با عراق عرب اشتباه نشود که بهطور تقریبی نیز با ناحیهٔ ماد باستانی مطابقت داشت.[38][39] در عصر صفویان خاندان کُرد زنگنه در کرمانشاه حکومتی تشکیل دادند که تا آغاز قرن نوزدهم تداوم داشت. این شهر در دوران قاجار تحت حکومت خاندان قاجار قرار گرفت و از نیمهٔ قرن نوزدهم به محلی برای بازرگانی تبدیل شد. کرمانشاه در جنبش مشروطه سهمی به سزا داشت و در جنگ جهانی اول و دوم به تصرف نیروهای بیگانه درآمد و پس از پایان جنگ تخلیه شد. همچنین این شهر در جنگ ایران و عراق، خسارتهای زیادی دید.[40]