کاربر:Basileus Megas/دودمان هان
From Wikipedia, the free encyclopedia
سلسله هان (Chinese) دومین دودمان امپراتوری چین (۲۰۲ پ.م - ۲۲۰ میلادی) بود که توسط لیو بانگ تأسیس شد و توسط خاندان لیو اداره میشد. قبل از دودمان چین (۲۲۱–۲۰۶ پ.م) و یک دوره متخاصم متخاصم به نام مناقشه چو-هان (۲۰۶–۲۰۲ پ.م)، دودمان شین (۹–۲۳ میلادی) که توسط غاصب تأسیس شد برای مدت کوتاهی منقطع شد. نایبالسلطنه وانگ مانگ، و به دو دوره تقسیم شد - هان غربی (۲۰۲ پ.م - ۹ میلادی) و هان شرقی (۲۵–۲۲۰). میلادی) - قبل از جانشینی دوره سه پادشاهی (۲۲۰–۲۸۰ میلادی). سلسله هان که بیش از چهار قرن را در بر میگیرد، عصری طلایی در تاریخ چین محسوب میشود و از آن زمان بر هویت تمدن چین تأثیر گذاشتهاست. [1] گروه قومی اکثریت چین امروزی خود را " مردم هان " مینامند، زبان چینی به عنوان "زبان هان" و چینی نوشتاری به عنوان " نویسه هان " شناخته میشود. [2] امپراتور در راس جامعه هان بود. او ریاست دولت هان را بر عهده داشت، اما قدرت را با اشراف و وزیران منصوب کرد که عمدتاً از طبقه نجیبزادههای علمی میآمدند. امپراتوری هان به مناطقی تقسیم شد که مستقیماً توسط دولت مرکزی کنترل میشد و با استفاده از یک نوآوری به ارث رسیده از دودمان پیشین چین معروف به گون که شامل فرماندهیها و تعدادی از پادشاهیهای نیمه خودمختار بود. این پادشاهیها به تدریج تمام آثار استقلال خود را از دست دادند، به ویژه پس از شورش هفت ایالت. از دوران سلطنت امپراتور وو (حک. 141–87 پ.م) به بعد، دربار چین رسماً از آیین کنفوسیوس در آموزش و سیاست دربار حمایت کرد که با کیهانشناسی دانشمندان بعدی مانند دونگ ژونگ شو ترکیب شد. این سیاست تا سقوط دودمان چینگ در سال ۱۹۱۲ میلادی ادامه داشت.
سلسله هان شاهد دوران شکوفایی اقتصادی بود و شاهد رشد قابل توجهی از اقتصاد پولی بود که اولین بار در زمان دودمان ژو رخ داد (ح. ۱۰۵۰–۲۵۶ پ.م). ضرب سکه صادر شده توسط ضرابخانه دولت مرکزی در ۱۱۹ پ.م تا زمان دودمان تانگ (۶۱۸–۹۰۷ میلادی) به عنوان ضرب سکه استاندارد چین باقی ماند. این دوره شاهد تعدادی نوآوری نهادی محدود بود. دولت هان برای تأمین مالی لشکرکشیهای خود و اسکان مناطق مرزی تازه فتح شده، صنایع خصوصی نمک و آهن را در ۱۱۷ پ.م ملی کرد، اما این انحصارات دولتی در زمان سلسله هان شرقی لغو شد. علم و فناوری در دوره هان شاهد پیشرفتهای چشمگیری بود، از جمله فرآیند کاغذسازی، سکان هدایت کشتی دریایی، استفاده از اعداد منفی در ریاضیات، نقشه برجستهشده، حلقهدار با نیروی هیدرولیک برای نجوم، و استفاده از لرزهسنج. یک آونگ واژگون که میتواند برای تشخیص جهت اصلی زمین لرزههای دور استفاده شود.
شیونگنو، یک کنفدراسیون استپی کوچنشینی، [3] هانها را در سال ۲۰۰ شکست داد. پ.م و هانها را مجبور کرد تا چندین دهه به عنوان شریکی پستتر و دست نشانده تسلیم شوند، اما به حملات نظامی خود در مرزهای هان ادامه دادند. امپراتور وو چندین کمپین نظامی علیه آنها به راه انداخت. پیروزی نهایی هان در این جنگها در نهایت شیونگنو را مجبور کرد تا موقعیت رعیت را به عنوان خراجداران هان بپذیرند. این لشکرکشیها حاکمیت و کنترل هان را به حوزه تاریم آسیای مرکزی گسترش داد، شیونگنو را به دو کنفدراسیون جداگانه تقسیم کرد و به ایجاد شبکه تجاری گستردهای به نام جاده ابریشم کمک کرد که تا جهان مدیترانه میرسید. مناطق شمال مرزهای هان به سرعت توسط کنفدراسیون کوچ نشین Xianbei تسخیر شد. امپراتور وو همچنین اکتشافات نظامی موفقی را در جنوب راه اندازی کرد و نانیوه را در ۱۱۱ پ.م و دیان را در ۱۰۹ پ.م ضمیمه کرد و در شبه جزیره کره که در آن فرماندهی ژوانتو و للانگ در ۱۰۸ پ.م تأسیس شد. پس از سال ۹۲ میلادی، خواجههای کاخ بهطور فزایندهای خود را درگیر سیاست دربار میکردند و درگیر جنگهای خشونتآمیز قدرت بین قبیلههای همسران مختلف ملکهها و شهبانوها بودند که باعث سقوط نهایی هان شد. اقتدار امپراتوری همچنین توسط جوامع بزرگ مذهبی دائوئیست که شورش عمامه زرد و شورش پنج گل برنج را برانگیختند بهطور جدی به چالش کشیده شد. پس از مرگ امپراتور لینگ (حک. 168–189 میلاد)، خواجههای کاخ توسط افسران نظامی مورد کشتار گسترده قرار گرفتند و به اعضای اشراف و فرمانداران نظامی اجازه داد تا جنگ سالار شوند و امپراتوری را تقسیم کنند. هنگامی که کائو پی، پادشاه وی، تاج و تخت را از امپراتور شیان غصب کرد، سلسله هان دیگر وجود نداشت.