هارونالرشید
پنجمین خلیفه عباسی / From Wikipedia, the free encyclopedia
ابوجعفر هارون الرشید بن ابیعبدالله محمد المهدی بن ابیجعفر عبدالله المنصور مشهور به هارون الرشید (زایش ۱۴۹–۱۹۳ ه.ق برابر ۱۷ مارس ۷۶۳ – ۸۰۹) در شهر ری زاده شد و در چهل و پنج سالگی بر اثر بیماری در توس خراسان درگذشت. وی پنجمین خلیفهٔ عباسی بود که در سال ۱۷۰ ه.ق پس از برادرش هادی به خلافت رسید. در آغاز، با یاری مادرش، خیزران و خاندان برمکی به امور کشور رسیدگی میکرد.
هارونالرشید | |||||
---|---|---|---|---|---|
خلیفه عباسی | |||||
سلطنت | ۷۸۶–۸۰۹ میلادی (۱۷۰–۱۹۳ ه.ق) | ||||
پیشین | هادی | ||||
جانشین | امین | ||||
زاده | ۱۴۹ ه. ق ۱۷ مارس ۷۶۳ ری | ||||
درگذشته | ۱۹۳ ه. ق ۲۴ مارس ۸۰۹ توس | ||||
آرامگاه | |||||
همسر |
| ||||
فرزند(ان) | امین مأمون قاسم معتصم | ||||
| |||||
دودمان | عباسیان | ||||
پدر | ابوعبدالله محمد مهدی | ||||
مادر | خیزران از کنیزان ابوعبدالله محمد مهدی |
دوران هارونالرشید را عصر طلایی عباسیان قلمداد میکنند؛ تلاشها و فعالیتهای یحیی برمکی و پسرانش را در امور لشکری و کشوری که موجب رونق و شکوفایی هنر و اقتصاد شدهبود، را نمیتوان بیتاثیر دانست. اما پس از مدتی اعتماد هارون نسبت به این خاندان سلب شد و باعث سقوط آنها شد. هارون در طول حکومت خود درگیریها و زد و خوردهای بسیاری را از سر گذراند. وی در ابتدا برای جبران ستمهایی که هادی نسبت به علویان روا داشتهبود، با آنها به نرمی رفتار میکرد؛ اما آنها در نواحی مختلفی چون افریقیه و دیلم بر ضد او شوریدند، هارون نیز به سرکوب آنها پرداخت. همچنین احتمال داده میشود که موسی بن جعفر را نیز او به قتل رساندهباشد.
هارون الرشید مدت مدیدی با رومیان در نبرد و صلحهای موقت به سر میبرد که این درگیریها موجب ساخت دژهایی میان قلمرو او و رومیان شد. در نهایت خلیفه موفق نشد آنها را شکست دهد و تنها قدرت رومیان را تضعیف کرد. یکی از مسائل مهمی که وی با آن رو به رو بود، جانشینی دو پسرش امین و مأمون بود و برای ممانعت از اختلافهای احتمالی میان آنها در ابتدا امین و سپس مأمون و معتصم را جانشین خود کرد؛ وی قلمروی خلافتش را بنا به صلاحدید و تواناییهای فرزندانش میان آنها تقسیم کرد.
در آخرین سال حکومت وی مردم خراسان بر اثر ستم علی بن عیسی که والی آن منطقه بود با رافع بن لیث همراه شدند و علیه وی شوریدند؛ هارون به همراه مأمون راه خراسان را در پیش گرفت و ناگهان در این راه بر اثر بیماری درگذشت. هارون در منابع مختلف، شخصیت دوگانهای دارد از یک جهت او فردی ظالم و بیرحم معرفی میشود و از سویی دیگر نسبت به مردم دلرحم بودهاست. خرد وی و همراهی برمکیان با او، پیشرفت اقتصادی، فکری و فلسفی را در طول حکومتش در پی داشت.