مولوی
شاعر ایرانی (۶۰۴–۶۷۲ ه.ق) / From Wikipedia, the free encyclopedia
جلالالدین محمد بلخی (۶ ربیعالاول ۶۰۴ ه.ق / ۱۲۰۷ میلادی – ۵ جمادیالثانی ۶۷۲ ه.ق / ۱۲۷۳ م) نامدار به مولوی، مولانا و رومی شاعر فارسیگوی ایرانی[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11] است.[3][4][5][12][13][14] نام کامل وی «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلالالدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده میشده است. در سدههای پسین (ظاهراً از سدهٔ نهم هجری) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانستهاند.[15]
مولوی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۵ مهر ۵۸۶ هجری خورشیدی بلخ یا وخش |
درگذشت | ۴ دی ۶۵۲ هجری خورشیدی قونیه |
آرامگاه | قونیه، ترکیه ۳۷°۵۲′۱۴٫۴۷″ شمالی ۳۲°۳۰′۱۷٫۸۲″ شرقی |
محل زندگی | ایران،[1]افغانستان، تاجیکستان، و ترکیه کنونی |
ملیت | ایرانی |
پیشه | شاعر و صوفی[1] |
آثار | مثنوی معنوی دیوان شمس فیه ما فیه مکتوبات مجالس سبعه |
سبک | مثنوی- رباعی- غزل- نثر |
عنوان | مولانا مولوی خَمُش |
دوره | سلجوقیان،
خوارزمشاهیان (بلخ: ۱۲۰۷–۱۲۱۲، ۱۲۱۳–۱۲۱۷؛ سمرقند: ۱۲۱۲–۱۲۱۳) سلجوقیان روم (ملطیه: ۱۲۱۷–۱۲۱۹؛ آقشهر: ۱۲۱۹–۱۲۲۲؛ قرامان: ۱۲۲۲–۱۲۲۸؛ قونیه: ۱۲۲۸–۱۲۷۳) |
مکتب | تصوف |
همسر(ها) | گوهر خاتون کِرّا خاتون |
فرزندان |
|
والدین | بهاءالدین ولد (پدر) مومنه خاتون (مادر) |
نفوذ مولوی فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است.[16] ایرانیان، افغانها، تاجیکها، ترکیهایها، یونانیان، دیگر مسلمانان آسیای میانه و مسلمانان جنوب شرق آسیا در مدت هفت قرن گذشته به شدت از میراث معنوی رومی تأثیر گرفتهاند.[16] اشعار او بهطور گستردهای به بسیاری از زبانهای جهان ترجمه شده است. ترجمهٔ سرودههای مولوی که با نام رومی در غرب شناسایی شده بهعنوان «محبوبترین» و «پرفروشترین» شاعر در ایالات متحدهٔ آمریکا شناخته میشود.[17]
بیشتر آثار مولوی به زبان فارسی سروده شده است، اما در اشعارش بهندرت از ترکی، عربی و کاپادوسیهای یونانی نیز استفاده کرده است.[18][19][20] با شمارش تمام ابیات ترکی و یونانی منتسب به مولوی که صحت انتساب بسیاری از آنها محل تردید است، در کنار افزون بر ۶۱٫۰۰۰ بیت فارسی سرودهٔ مولوی، ۱۲ بیت ترکی، ۵ بیت مُلَمَّع (یک مصرع فارسی و یک مصرع زبان دیگر که در اینجا ترکی است)، ۱۷ بیت که در آنها عبارات ترکی سوای وامواژههای ترکی همچون یغما و اردو آمده، به مولانا منسوب است و چند سطر نثر ترکی نیز در کنار سه کتاب منثور او به فارسی و عربی (فیه ما فیه و مجالس سبعه و مکتوبات) به وی نسبت داده شده است. علاوه بر اینها، مولانا ۲۳ بیت و ملمع به زبان یونانی و چندین بیت با عبارتهای یونانی و بیش از هزار بیت و ملمع و نثر به زبان عربی دارد.[21][22][23][24]
مثنوی معنوی او که در قونیه تصنیف شده است یکی از ارجمندترین دیوانهای شعر زبان فارسی بهشمار میرود.[25][26] آثار او بهطور گسترده در سراسر ایرانِ بزرگ خوانده میشود[27][28] و ترجمهٔ آثار او در ترکیه، جمهوری آذربایجان، ایالات متحده و جنوب آسیا بسیار محبوب هستند.[29]