فوگ
From Wikipedia, the free encyclopedia
فوگ (به انگلیسی: Fugue) واژهای برگرفته از ریشهای لاتین و به معنای فرار و ناپایداری است. مفهومِ فوگ در موسیقی، یک فرم با ساختاری کنترپوانتیک است که در دو یا چند صدا و بر اساسِ یک درونمایه (سوژه) ساخته میشود. سوژه در ابتدا به تنهایی و بدون همراهی معرفی میگردد، سپس مجدداً در تمامی قطعه با همراهی صداهای دیگر، بارها بازنوازی، تقلید و تکرار میشود. این تکرار و توالی هر بار در درجات و گامهای متفاوتی به اجرا در میآید.
ساختار فوگ معمولاً دارای سه بخش اصلیِ گشایش (اکسپوزیسیون)، بسط و گسترش و بازگشایش است. اکسپوزیسیون مهمترین بخش فوگ است که در دو نوعِ «فوگ تونال» و «فوگ رئال» ساخته میشود که پس از آن نوع سومی بهنام «فوگ تقلیدی» نیز از آن استخراج میگردد. در ادامه و با استفاده از مدولاسیون، قالبهای متفاوتی مانند: اپیزودها، کُنتر-اکسپوزیسیونها، اِستِرتوها و غیره شکل میگیرد. بهطور کلی بسط و گسترشِ سوژه و کنترسوژه است که به یک قطعۀ موسیقی در فرم فوگ، وحدت سراسری میبخشد. با این حال تعریف جامعی از فنِ فوگ امکانپذیر نیست و فوگها از نظرِ سبکِ آهنگسازان و دورههای زمانی با یکدیگر تفاوت دارند.
در موسیقی قرون وسطی، این اصطلاح بهطور گستردهای برای نشان دادنِ هر گونه اثر در سبک کانن بود، در دورهٔ رنسانس به نوعی سبک «موسیقی تقلیدی» یا ایمیتاسیون شناخته میشد. در قرن هجدهم به نام «فوگ» خوانده شد که به عنوان فرایندی کاملتر از پدیدهٔ «موسیقی تقلیدی» به حساب میآمد. پس از دورهٔ باروک و تکامل این سبک توسط آهنگسازانی چون باخ، پیچیدگی در سبکها رو به افول نهاد و نقش فوگ در آثار کمرنگ شده و به جای آن فرم سونات در سمفونیها رواج یافت. اما با این حال آهنگسازانی نظیر موتزارت، بتهوون و حتی آهنگسازان مدرنی چون شوستاکوویچ آثاری در این زمینه خلق کردند.