سنگنوشتههای ساسانی
کتیبه های ساسانیان / From Wikipedia, the free encyclopedia
منظور از کتیبه آثاری است که بر روی سنگها یا صخره به صورت سنگنوشته و پوست (چرم) و پاپیروس، فلز، سفال، سنگهای قیمتی و چوب نگاشته شده است. نگارش کتیبهها غالباً هم زمان با تألیف آنهاست. از این رو این آثار هم از نظر زبان شناسی و هم از جهت تاریخی و اجتماعی و گاهی دینی مهم بهشمار میآیند اما طبعاً از نظر ادبی دارای اهمیت چندانی نیستند.
آثار کتیبهای پهلوی در دوران ساسانی خط پهلوی کتیبهای یا خط پهلوی منفصل و خط پهلوی کتابی یا خط تحریری یا متصل. کتیبهها گاهی دو یا سه زبانه هستند. کتیبههای سلطنتی شاهان نخستین ساسانی نا زمان نرسه غالباً به پهلوی یا فارسی میانه، پهلوی اشکانی یا پارتی و یونانی است.
کتیبههای دولتی یا سلطنتی کتیبههایی هستند که از شاهان ساسانی یا درباریان آنان برجای مانده و همهٔ آنها به خط پهلوی کتیبهای یا منفصل نوشته شدهاست. قدیمترین آنها کتیبه اردشیر ساسانی ۲۲۴ تا ۲۴۲ میلادی و متأخرترین آنها کتیبه مهرنرسی (قرن پنجم میلادی) است.[1]
پژوهش علمی کتیبههای ساسانی تقریباً از سال ۱۹۲۴ میلادی با انتشار کتاب هرتسفلد تحت عنوان پایکولی یا آثار و نوشتههای شاهنشاهی ساسانی آغاز گردید و همهٔ نوشتههای اوایل شاهنشاهی ساسانیان که تا آن زمان کشف و خوانده شده بود، در دو مجلد بزرگ انتشار یافت.[2] همهٔ این مآخذ رویدادهای ایران را با نظر و جهت خاصی بیان میکنند و در واقع از نظر مقامات رسمی سخن میگویند. نقشهای دوران ساسانی از دیر باز مشهور و از منابع و مأخذ بزرگ تاریخی بشمار میروند.[3]