سرس
بزرگترین سیارک و با احتمال بسیار یک سیارهٔ کوتوله / From Wikipedia, the free encyclopedia
سِرِس[14] (به انگلیسی: Ceres) (نماد: )[15] نخستین سیارهٔ کوتولهٔ کشفشده و بزرگترین سیارک در کمربند سیارکی و بین مدار مریخ و مشتری است. قطر آن ۹۴۵ کیلومتر است و از نظر بزرگی سیوسومین جرم شناختهشدهٔ منظومهٔ خورشیدی است. سرس یکسوم جرم کمربند سیارکی را تشکیل میدهد؛ و تنها شیء شناختهشدهٔ کمربند سیارکی است که دارای تعادل هیدرواستاتیکی است.[16] قدر ظاهری سرس از زمین بین ۶٫۷ تا ۹٫۳ است و بنابراین حتی در درخشانترین حالتش، چنان تاریک است که با چشم غیرمسلح دیده نمیشود مگر اینکه آسمان به شدت تاریک باشد.
کشف | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
کاشف | جوزپه پیاتسی | ||||||||
تاریخ کشف | ۱ ژانویه ۱۸۰۱ | ||||||||
طبقهبندی | |||||||||
طبقهبندی | ریزسیاره کمربند سیارکی | ||||||||
A899 OF; 1943 XB | |||||||||
ویژگیهای مداری[1] | |||||||||
اوج | ۷۰۰۰۲۹۷۷۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۲٫۹۷۷۳ واحد نجومی (۴۴۵٬۴۱۰٬۰۰۰ کیلومتر) | ||||||||
حضیض | ۷۰۰۰۲۵۵۷۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۲٫۵۵۷۷ واحد نجومی (۳۸۲٬۶۲۰٬۰۰۰ کیلومتر) | ||||||||
۷۰۰۰۲۷۶۷۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۲٫۷۶۷۵ واحد نجومی (۴۱۴٬۰۱۰٬۰۰۰ کیلومتر) | |||||||||
خروج از مرکز مداری | ۶۹۹۸۷۵۸۲۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۰٫۰۷۵۸۲۳ | ||||||||
۴٫۶۰ سال ۱٬۶۸۱٫۶۳ روز | |||||||||
۴۶۶٫۶ روز ۱٫۲۷۸ سال | |||||||||
میانگین سرعت مداری | ۷۰۰۱۱۷۹۰۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۷٫۹۰۵ کیلومتر/ثانیه | ||||||||
۷۰۰۰۱۶۷۵۳۲۵۸۴۱۰۲۶۰۹♠۹۵٫۹۸۹۱° | |||||||||
انحراف | ۶۹۹۹۱۸۴۸۸۲۷۲۷۶۶۳۷۵۹♠۱۰٫۵۹۳° تا دائرةالبروج ۹٫۲۰° تا invariable plane[2] | ||||||||
۷۰۰۰۱۴۰۲۰۱۰۷۷۰۸۲۲۲۸♠۸۰٫۳۲۹۳° | |||||||||
ماههای شناختهشده | ندارد | ||||||||
ویژگیهای فیزیکی | |||||||||
ابعاد | (۷۰۰۲۹۶۵۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۹۶۵٫۲ × ۷۰۰۲۹۶۱۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۹۶۱٫۲ × ۷۰۰۲۸۹۱۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۸۹۱٫۲) ± ۲٫۰ کیلومتر[3] | ||||||||
۷۰۱۲۲۷۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۲,۷۷۰,۰۰۰ km۲[4] | |||||||||
حجم | ۷۰۱۷۴۲۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۴۲۱,۰۰۰,۰۰۰ km۳[4] | ||||||||
جرم | ۷۰۲۰۹۳۹۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠(۹٫۳۹۳±۰٫۰۰۵)×۱۰۲۰ کیلوگرم[3] ۶۹۹۶۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۰٫۰۰۰۱۵ زمین ۰٫۰۱۲۸ ماه | ||||||||
میانگین چگالی | ۷۰۰۰۲۱۶۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۲٫۱۶۱±۰٫۰۰۹ گرم/سانتیمتر مکعب[5] | ||||||||
0.29 متر/ثانیه۲[4] ۰٫۰۲۹ g | |||||||||
0.514 کیلومتر/ثانیه[4] | |||||||||
دوره چرخش Sidereal | ۷۰۰۴۳۲۶۶۷۸۴۰۰۰۰۰۰۰۰♠۰٫۳۷۸۱ d ۷۰۰۴۳۲۶۶۷۰۱۲۰۰۰۰۰۰۰♠۹٫۰۷۴۱۷۰±۰٫۰۰۰۰۰۲ h[6] | ||||||||
سرعت چرخش استوایی | ۷۰۰۱۹۲۶۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۹۲٫۶۱ متر/ثانیه[4] | ||||||||
۶۶٫۷۶۴°[7] | |||||||||
بُعدِ قطب شمال | ۲۹۴٫۱۸°[7] | ||||||||
مِیل قطب شمال | ۶۶٫۷۶۴°[7] | ||||||||
سپیدایی | ۶۹۹۸۹۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۰٫۰۹۰±۰٫۰۰۳۳ (V-band geometric)[8] | ||||||||
| |||||||||
گونه طیف | سیارک نوع سی[11] | ||||||||
۶٫۶۴[12] تا ۹٫۳۴[13] | |||||||||
۰٫۸۵۴″ تا ۰٫۳۳۹″ | |||||||||
سرس در ۱ ژانویهٔ ۱۸۰۱ توسط جوزپه پیاتسی در پالرمو کشفشد. ابتدا به عنوان یک سیاره در نظر گرفته شد، اما در دههٔ ۱۸۵۰ زمانی که اشیاء دیگری در مدار مشابه کشف شدند به عنوان یک سیارک طبقهبندی شد.
هستهٔ سرس از سنگ و گوشتهٔ آن از یخ تشکیل شدهاست، و ممکن است اقیانوسی از آب مایع در زیر لایه یخ داشته باشد. سطح سرس احتمالاً مخلوطی از یخآب و مواد معدنی مختلف هیدراته مثل کربناتها و رس است. در ژانویهٔ ۲۰۱۴، انتشار بخار آب از مناطق مختلف سرس کشف شد. این مسئله غیرمنتظره بود، چون انتشار بخار آب از ویژگیهای ستارهٔ دنبالهدار است و اجرام بزرگ در کمربند سیارکی این ویژگی را ندارند.
دان فضاپیمای رباتیک ناسا در ششم مارس ۲۰۱۵ وارد مدار سرس شد. عکسهایی که در جلسات تصویربرداری که از ژانویهٔ ۲۰۱۵ در حالیکه فضاپیما به سرس نزدیک میشد گرفته میشد و وضوح آنها بیش از تصاویر گذشته بود نشان داد که سرس سطحی پوشیده از آتشفشان دارد. دو نقطهٔ روشن متمایزی (یا سپیدایی بالا) که داخل یک دهانه (متفاوت با نقاط روشنی که پیشتر در تصاویر گرفته شده با تلسکوپ هابل وجود داشت) در تصاویر گرفته شده در ۱۹ فوریهٔ ۲۰۱۵ دیده شد، موجب شد منشأ آنها یخفشانها یا فوران آب در نظر گرفته شود. در ۳ مارس ۲۰۱۵، یکی از سخنگویان ناسا گفت: «نقاط احتمالاً موادی مانند یخ یا نمک هستند که بسیار منعکسکنندهٔ نور هستند، اما وجود یخفشانها بعید است.» ۱۱ مهٔ ۲۰۱۵، ناسا تصویری را با وضوح بالا منتشر کرد که به جای یک یا دو نقطه در واقع چندین نقطه را نشان میداد. در ۹ دسامبر ۲۰۱۵، دانشمندان ناسا گزارش دادند که نقاط درخشان روی سرس ممکن است مربوط به نوعی نمک، به ویژه آب نمکی باشد که حاوی منیزیم سولفات هگزا هیدریت (MgSO4·6H2O) است؛ نقاط روشن همچنین ممکن است با خاک رس غنی از آمونیاک مرتبط باشد. در ژوئن ۲۰۱۶، بررسی این نقاط با طیف مادون قرمز مشخص کرد که با سدیم کربنات(Na2CO3) سازگاری بیشتری دارد و نشان میدهد که فعالیتهای زمینشناسی احتمالاً در ایجاد نقاط روشن دخالت داشتهاست.
در اکتبر ۲۰۱۵ ناسا تصویری از سرس منتشر کرد که فضاپیمای دان با رنگ-واقعی گرفته بود.