زن در اسلام
زن در فرهنگ اسلام / From Wikipedia, the free encyclopedia
زنان در اسلام از جنبههای مختلف سیاسی، حقوقی، اجتماعی و درون دینی (اعتقادی، تاریخی و فقهی) مورد توجه منابع قرار گرفتهاند. قرآن به عنوان کتاب مقدس مسلمانان، در موضوع زنان و احکام آنها، سخنان بسیاری دارد. بر همین اساس یکی از سورههای قرآن دربارهٔ زنان است که به سوره نساء شهرت دارد. سوره مریم نیز دیگر سوره قرآن است که به نام یک زن نامگذاری شدهاست. در قرآن فقط از یک زن (مریم) نام برده شدهاست. بهطور کلی قرآن در ۱۹۶ آیه مستقیماً دربارهٔ زنان سخن گفتهاست. در متن قرآن، آفرینش نخستین زن (حوا) مشابه و همزمان با آفرینش نخستین مرد (آدم) توصیف شدهاست. دیدگاه قرآن و اسلام نسبت به زنان همواره محل انتقادهای فراوانی بودهاست.
سهمُ الاِرث زنان در اسلام نصف مردان است و تفاوتهایی در احکام و حقوق اسلامی بین زنان و مردان وضع شدهاست. از این میان میتوان به تفاوت در میزان دیه، نفقه، مهریه حق تعدد زوجات، قیومیت، حضانت، طلاق، حجاب، شهادت، قضاوت و جهاد اشاره کرد. حجاب یکی از اصطلاحات اسلامی است که به پوشش زنان از منظر شرع مربوط است.
اسلام به عنوان یک دین، ازدواج را امری مهم تلقی میکند و به آن توصیه کردهاست. در قوانین اسلامی، طلاق منفور است و موجب ناراحتی خدا توصیف شدهاست. ازدواج در اسلام با شرط عقل، بلوغ و اختیار صورت میگیرد. البته در صورت باکره بودن زن (و در صورت زنده بودن پدر یا پدر بزرگ) اذن پدر هم شرط است(اجازه پدر تنها برای زن شرط است) . پس از ازدواج، بار مالی خانواده بر عهده مرد است. در امر ازدواج، از مرد توقع میرود تا مالی را به عنوان هدیه که از آن در اصطلاح اسلامی به عنوان مهریه یاد میشود، به زن بپردازد. این مال متعلق به شخص زن است و والدین او جز هنگام مرگش حق تصرف در آن را ندارند. پس از ازدواج نیز زن همچنان استقلال مالی قبل از ازدواج خود را داراست و میتواند فعالیتهای اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی خود را بعد از ازدواج با قید شرایطی انجام دهد. همینطور در زندگی زناشویی زنان، به اهمیت جایگاه مادرانه تأکید شدهاست. حق اولاد دار شدن در زندگی مشترک با زن است و مرد در صورت تخطی از خواسته همسر در مورد بچهدار شدن، ملزم به پرداخت دیه نطفه میشود. حق حضانت و قیومیت در زندگی، به مردان محول شدهاست. همینطور حق طلاق نیز از حقوق مردان است و زنان در مواردی میتوانند درخواست طلاق خود را به دادگاهها و محاکم شرعی ارائه کنند.
بر اساس آموزههای اسلام، تفکیک جنسیتی لازمالاجرا است و روابط محرم و نامحرمی در بین زنان و مردان میبایست اجرا شود. هرگونه رابطه جنسی خارج از روابط زناشویی در اسلام ممنوع است و علاوه بر گناه تلقی شدن، دارای مجازات حد و تعزیر نیز میباشد. با این وجود، اسلام فعالیتهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان را منعی نکردهاست. در برخی روایات و آیات، بهطور عمومی از زنان و مردان خواسته شدهاست، در طلب علم کوشا باشند و منعی از تحصیل بانوان نیز وجود ندارد. تاریخ اسلامی گواه آن است که زنان بسیاری در رشتههای مختلف کلام، فقه، حدیث و تفسیر فعالیت علمی داشتهاند. بر اساس موازین اسلامی، بین زنان و مردان در برخی جرایم کیفری نیز تفاوتهایی وجود دارد؛ بر این اساس زنان در احکامی چون ارتداد و همجنسگرایی احکام جزایی و کیفری کمتری نسبت به مردان در همان گناه را متحمل میشوند. از دیگر احکامی که زنان در آن احکام متفاوتی نسبت به مردان دارند، مسئله مشارکتهای نظامی است؛ با وجود آنکه زنان از جهاد ابتدایی معاف شدهاند، اما تاریخ گواه آن است که فعالیتهای نظامی بسیاری از جانب زنان مسلمان صورت گرفتهاست.
در دوران اخیر، جنبشهای سیاسی و اجتماعی بسیاری از جانب زنان مسلمان شکل گرفتهاست؛ فمینیسم اسلامی از جمله این جریانهاست که سعی در ایجاد برابری جنسیتی در اسلام دارند. در این میان، فمینیسم اسلامی سعی میکند تا با تفسیری جدید از قرآن، این دیدگاه را کاملاً اسلامی بیان کند؛ که در ارتباط با این دیدگاه افرادی موافق و مخالف را گرد خود جمع کردهاست. فمینیسم اسلامی از زمان پیدایش خود برای اثبات ادعاهایشان، از منابع اسلامی استفاده میکردند. یکی از جنبههای ابتکاری این جریان، ارجاع دادن زنان مسلمان (که عموماً آموزش دینی به صورت رسمی ندیده بودند) به متن قرآن و نه تفاسیر نگاشته شده توسط مردان با روحیه مردسالاری سوق میداد.