درخت گردو
درخت میوه سردسیری / From Wikipedia, the free encyclopedia
درخت گردو، جوز یا گَیوز (فارسی میانه: gyoz - تبری: آغوز[1]) (نام علمی: Juglans) از خانوادهٔ راشسانان است. واژه جوز و گَیوز به عربی و ترکی نیز راه یافتهاست، در ترکی آذری قز و در ترکی استانبولی جویز تلفظ میشود.
درخت گردو | |
---|---|
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | راشسانان |
تیره: | گردوییان |
سرده: | Juglans |
حدود ۲۰ گونه گردو وجود دارد و همگی بومی جنگلهای معتدل و نیمه گرمسیری آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای مرکزی و جنوبی هستند. نام علمی گونهای که برای آجیل شیرین آن کشت میشود، Juglans regia است که معمولاً به نام گردوی ایرانی شناخته میشود، اما در غرب به آن گردوی انگلیسی نیز میگویند. اعتقاد بر این است که این گونه در نزدیکی دریای خزر در ایران منشأ گرفتهاست و زیستگاه بومی آن در شرق از ایران و ترکیه تا درههایی در غرب چین و شرق هیمالیا گسترش یافتهاست. از ویژگیهای بارز گردو این است که پوسته آن به راحتی از پوسته جدا میشود.[2]
گونهای از گردو معروف به گردوی سیاه برای تولید الوار یا به عنوان پایه برای پیوند کشت میشوند و حدود شانزده گونه مختلف از آن وجود دارد. گونهای به نام گردوی سیاه شرقی (J. nigra)، بومی شرق ایالات متحده و کانادا است و به دلیل مقاومت در برابر بیماریهای ریشه از ارزش بالایی برخوردار است و به همین دلیل در پروژههای اصلاح پایه (rootstock breeding) از آن استفاده میشود.[2]
چوب درخت گردو برای ساخت مبلمان و دسته اسلحه کاربرد داشته و میوه سبز آن به دلیل خواص دارویی آن ارزش دارد. یکی دیگر از گردوهای سیاه، گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی (J. hindsii) است و این گردوی سیاه به دلیل قوت زیاد به عنوان پایه و والد پایه نیز استفاده میشود. گردوی سیاه کالیفرنیای جنوبی (J. californica) بومی ساحلی جنوب کالیفرنیا است و به صورت درختچهای رشد میکند.[2]
دو گردوی سیاه دیگر، J. major از آریزونا و J. microcarpa از تگزاس، گهگاه به عنوان پایه در خاکهای خشک و شور استفاده شدهاست. چندین گونه دیگر از گردو سیاه از آمریکای مرکزی میآیند. گردوی ژاپنی (J. ailanthifolia) نیز به عنوان پایه در تکثیر استفاده شدهاست. برخی از گونههای گردو که از مناطق گرمسیری میآیند، از جمله گردو آند (J. neotropica) همیشه سبز هستند.[2]