جهلشناسی
From Wikipedia, the free encyclopedia
در جامعهشناسی معرفت، جهلشناسی[2] (به انگلیسی: agnotology سابقاً: agnatology) مطالعه نادانی (جهل) یا شک عمدی ناشی از فرهنگ معمولاً برای فروش یک محصول یا جلب لطف، به ویژه از طریق انتشار دادههای علمی نادرست یا گمراه کننده است.[3][4] بهطور کلی تر، این اصطلاح همچنین شرایطی را برجسته میکند که دانش بیشتر از یک موضوع باعث میشود فرد نسبت به قبل از لحاظ دانشی نامشخص تر و مورد تردیدتر باشد.
این مقاله میتواند با ترجمهٔ متن از مقالهٔ متناظر در انگلیسی گسترش یابد. برای مشاهدهٔ دستورالعملهای مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
|
این کلمه در سال ۱۹۹۲ میلادی و توسط زبانشناس و مورخ اجتماعی تکنیکها و عوام (به انگلیسی:technics and the commons)، ایان بوال (Iain Boal)[5][3][6][7] و به درخواست رابرت ان. پراکتور (Robert N. Proctor)، استاد دانشگاه استنفورد،[8] و بر اساس دو کلمه یونانی نئوکلاسیک agnōsis (ἄγνωσις، 'ندانستن'؛ رجوع کنید به یونانی گویش آتیک: ἄγνωτος، 'ناشناس')[9] و -logia (-λογία) ساخته شد.[10] پراکتور به عنوان مثالی بارز از کمپین روابط عمومی ۴۰ ساله صنعت دخانیات برای ایجاد تردید در مورد اثرات نامطلوب استفاده از تنباکو بر سلامتی یاد میکند.[10][11] این تکنیک و پذیرش متعاقب آن توسط صنعت سوخت فسیلی در کمپین مشابهی علیه اجماع علمی در مورد تغییرات آب و هوا، مورد تمرکز کتاب Merchants of Doubt در سال ۲۰۱۰ میلادی توسط نائومی اورسکس و اریک ام. کانوی قرار گرفت.[12]
دیوید دانینگ از دانشگاه کرنل هشدار میدهد که «اینترنت به انتشار جهل کمک میکند. اینترنت کاربران را طعمه منافع قدرتمندی میکند که مایل به گسترش عمدی جهل هستند.»[EN 1][4] ایروین سی شیک با استفاده از مثال «terra incognita» در نقشههای جِغرافیایی اولیه به عنوان نوعی از unknowledge (غیردانش) اشاره میکند. «بازسازی و نمایش بخشهایی از کره زمین به عنوان سرزمین (های) ناشناخته … نوعی تولید نادانی است و باعث تبدیل آن بخشها به موضوعات بالقوه مورد توجه سیاسی و اقتصادی غرب میشود و این نوعی از توانمندسازی استعمار است.»[EN 2][13]
علل فعال ناآگاهی ناشی از فرهنگ میتواند شامل نفوذ رسانهها، شرکتها و سازمانهای دولتی از طریق پنهانکاری و سرکوب اطلاعات، تخریب اسناد و سوگیری تأییدی میباشد.[14] مثال دیگر انکار تغییرات اقلیمی است که در آن شرکتهای نفتی به تیمهایی از دانشمندان پول میدادند تا تأثیرات تغییرات آب و هوایی را کماهمیت جلوه دهند.[15] علل غیرفعال شامل حبابهای اطلاعاتی ساختاری، از جمله مواردی است که توسط جداسازی در امتداد خطوط هویتی نژادی و طبقاتی ایجاد میشود، که دسترسی متفاوتی به اطلاعات را ایجاد میکند.
جهلشناسی همچنین بر این تمرکز دارد که چگونه و چرا اشکال گوناگون دانش «به وجود نمیآیند» یا نادیده گرفته میشوند یا به تأخیر میافتند. به عنوان مثال، دانش در مورد زمین ساختهای صفحهای حداقل یک دهه سانسور شد و به تعویق افتاد زیرا برخی از شواهد به عنوان اطلاعات نظامی طبقهبندی شده مربوط به جنگ زیر دریا باقی مانده بود.[10]