جنگ گنپی
From Wikipedia, the free encyclopedia
جنگ گِنپِی (به ژاپنی: 源平合戦) (۱۱۸۵–۱۱۸۰) جنگی داخلی بین خاندان تایرا و خاندان میناموتو در اواخر دورهٔ هیآن (که از ۷۹۴ تا ۱۱۸۵ میلادی تداوم داشت) در ژاپن بود. این جنگ نقطهٔ اوج یک درگیری چنددههای بین این دو خاندان با هدف تسلط بر دربار امپراتوری و حکمرانی بر ژاپن بود که نهایتاً به سقوط خاندان تایرا و استقرار شوگونسالاری کاماکورا در سال ۱۱۹۲ انجامید.
جنگ گِنپِی | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از اختلافات بین خاندان میناموتو و خاندان تایرا در اواخر دوره هیآن | ||||||||
صحنه جنگ گنپی | ||||||||
| ||||||||
طرفهای درگیر | ||||||||
خاندان میناموتو، شاخهٔ کاواچی گنجی | خاندان تایرا | خاندان میناموتو، شاخهٔ خاندان کیسو | ||||||
فرماندهان و رهبران | ||||||||
میناموتو نو یوریتومو میناموتو نو یوشیتسونه |
تایرا نو مونهموری تایرا نو توموموری † |
میناموتو نو یوشیناکا † ایمای کانههیرا † |
خاندان تایرا و خاندان میناموتو، نامهای خانوادگی اعطا شده توسط امپراتور ژاپن به بخشی از اعضای خاندان سلطنتی بودند که به منظور کاستن از هزینههای خاندان سلطنتی، از آن جدا شده و به طبقهٔ اشراف تنزل مقام یافته بودند. هر دو خاندان بعد از جدا شدن از دربار برای تأمین مخارج خود به مشاغل نظامی روی آوردند و به مرور زمان رهبران این دو خاندان به رهبران پرقدرت گروههای سامورایی تبدیل شدند. یک دهه پیش از جنگ گنپی، طی شورش هیجی، خاندان میناموتو به رهبری میناموتو نو یوشیتومو هنگام تلاش برای بازگرفتن کنترل دربار از خاندان تایرا شکست خورده و پسر وی میناموتو نو یوریتومو به تبعید فرستاده شده بود. پس از پیروزی خاندان تایرا در شورش هیجی، تایرا نو کیوموری (رهبر نظامی از خاندان تایرا)، صدراعظم ژاپن شد. وی اولین سامورایی بود که توانسته بود به چنین موقعیتی دست پیدا کند. در نهایت کیوموری کنترل دولت مرکزی را در دست گرفت و نخستین دولت سامورایی (رژیم خاندان تایرا) را تشکیل داد و امپراتور ژاپن را به شکل یک امپراتور دستنشانده درآورد.
در سال ۱۱۸۰، پس از آنکه کیوموری نوه دختریِ دوسالهٔ خود و نوهٔ امپراتور گو شیراکاوا، به نام امپراتور آنتوکو (۱۱۷۸–۱۱۸۵ م)، را بر تخت امپراتوری نشاند، شاهزاده موچیهیتو (۱۱۵۱–۱۱۸۰ م) پسرِ امپراتور گو شیراکاوا، احساس کرد از حقِ خود نسبت به سلطنت محروم شده و با شورش شاهزاده موچیهیتو جنگ ششساله گنپی آغاز شد. فراخوان شاهزاده موچیهیتو به شورش منجر به آرایش نظامی خاندان میناموتو به رهبری میناموتو نو یوریتومو و همچنین پسرعموی وی میناموتو نو یوشیناکا علیه خاندان تایرا شد. در همان سال میناموتو نو یوریتومو از محل تبعیدش به شبهجزیره میئورا رفت که اهالیاش از زمانهای قدیم پیوند عمیقی با خاندان میناموتو داشتند. بر اساس داستان هِیکِه بالغ بر ۵۰ هزار نفر سپاهی در طی مدت تنها ۴۰ روز به وی ملحق شدند. آنان سپس به شهر کاماکورا وارد شدند و این شهر را پایگاه خود قرار دادند. در سال ۱۱۸۳ یوشیناکا توانست پایتخت آن زمان کیوتو را تصرف کند. خاندان تایرا که سقوط پایتخت را نزدیک میدیدند، امپراتور آنتوکو (نوه کیوموری) و سه نشانه امپراتوری یا سه گنجینه مقدس ژاپن را همراه خود کردند و از پایتخت به سمت غرب ژاپن که طرفداران خاندان تایرا در آن بسیار بودند گریختند. از آنجایی که سربازان یوشیناکا رفتار خشونتآمیزی با مردم داشتند، امپراتور گو شیراکاوا به هدف براندازی وی از میناموتو نو یوریتومو درخواست کمک کرد. یوشیناکا از قصد وی آگاه شد و با زندانی کردن امپراتور گو شیراکاوا در معبد، علیه امپراتوری کودتا کرد. یوریتومو که در آن زمان در کاماکورا بود با شنیدن اخبار پایتخت، برادر کوچکترش میناموتو نو یوشیتسونه را فرماندهٔ سپاه قرار داد و سپاهی را از کاماکورا برای برانداختن پسرعمویش یوشیناکا به سمت پایتخت روانه کرد. یوشیناکا پس از شکست از این سپاه از پایتخت فرار کرد و در نبرد آوازو کشته شد. امپراتور گو شیراکاوا در اواخر دسامبر سال ۱۱۸۴ فرمانی مبنی بر براندازی کامل خاندان تایرا به یوریتومو صادر کرد. یوریتومو این فرمان را پذیرفت و به برادر کوچکترش یوشیتسونه دستور لشکرکشی و تعقیب خاندان تایرا را داد که با پیروزی قاطع خاندان میناموتو در نبرد دریایی دان نو اورا پایان یافت. در پایان این نبرد بسیاری از بزرگان خاندان تایرا با پرت کردن خود در دریا خودکشی کردند.
با فروپاشی خاندان تایرا و استقرار شوگونسالاری کاماکورا تحت رهبری میناموتو نو یوریتومو در سال ۱۱۹۲ میلادی برای نخستین بار منصب شوگون به وجود آمد. حکومت خاندان تایرا در مقایسه با جانشین آن، شوگونسالاری کاماکورا، هنوز هم بسیار محافظهکار بود و به جای گسترش یا تقویت توان نظامی، زنان خاندان خود را به ازدواج امپراتور درمیآورد و از این طریق امپراتور را کنترل میکرد. حکومت نظامیان بر ژاپن تا ۷۰۰ سال بعد، تا پایان دوره ادو، ادامه پیدا کرد.
حوادث طوفانی قرن یازدهم و دوازدهم میلادی و شخصیتهای گوناگون تاریخی این دوران منبع بسیار گرانبهایی برای نقالان و نمایشنامهنویسان ژاپن بودهاست. داستان هِیکِه و داستان ظهور و سقوط خاندانهای میناموتو و تایرا دو منبع بزرگ داستانهای عاشقانه و تاریخی ژاپن هستند که هر دو در قرن دوازدهم میلادی نوشته شدهاند. تخمین زده میشود که حدود یکچهارم نمایشنامههای عروسکی کابوکی و بونراکو از حوادث نبرد بین خاندانهای میناموتو و تایرا سرچشمه گرفتهاست.