اینانا
From Wikipedia, the free encyclopedia
اینانا ()[persian-alpha 1] ایزدبانوی سومری عشق، زیبایی، رابطه جنسی، جنگ، عدالت، قدرت سیاسی و باروری بود. اکدیها، بابلیها، و آشوریان او را ایشتار مینامیدند.[persian-alpha 2] این الهه همچنین با عشتروت فنیقیها و افرودیته یونانیها نیز هویتیابی میشود. او نمادی از ستاره درخشان صبحگاهی و شامگاهی ناهید نیز بودهاست. عنوان دیگر او «ملکهٔ آسمان»؛ و ایزدبانوی حامی معبد اینا در اوروک، مرکز آیین دینی او، بود. برجستهترین نمادهایش شیر بابل و ستاره هشت-پر[و 1] بودند.
اینانا/ایشتار | |
---|---|
| |
مرکز فرهنگی غالب | اوروک؛ اکد (شهر)؛ نینوا |
اقامتگاه | بهشت |
سیاره | ناهید |
نماد | گره نی به شکل قلاب، ستاره ایشتار، شیر، رزت، کبوتر |
مرکوب | شیر |
اطلاعات شخصی | |
والدین | |
خواهر و برادر |
|
همسر | دموزی؛ زابابا؛ بسیاری دیگر (بدون نام) |
فرزندان | معمولاً هیچ، ولی به ندرت لولال و/یا شرا و نانایا |
همتایان | |
همتای یونانی | آفرودیت، آتنا[5] |
همتای رومی | ونوس، مینروا[5] |
همتای کنعانی | عشتروت |
همتای عیلامی | پینیکیر |
همتای هوری | شاوشکا |
اینانا حداقل از زمان دورهٔ اوروک (ح. ۳۱۰۰–۴۰۰۰ پیشا دوران مشترک) در سومر مورد پرستش بود، اما قبل از سارگن اکد آیینش رواج چندانی نداشت. در دورهٔ پس از سارگن، یکی از مشهورترین خدایان در پانتئون سومری شد،[8][9] و معابدش در سراسر بینالنهرین گسترش یافت. آیین اینانا/ایشتار، که احتمالاً با مراسم گوناگونی همراه با آمیزش جنسی[و 2] در ارتباط بودهاست، توسط گویشوران زبانهای سامی شرقی (اکدیها، آشوریها، و بابلیها) ادامه یافت که جایگزین سومریها در منطقه شدند. او به خصوص مورد علاقه آشوریان قرار گرفت، که او را در مقامی بالاتر از آشور (ایزد) در پانتئون خود قرار دادند. در تنخ به اینانا/ایشتر اشاره شدهاست. آیین او به رشد ادامه داد، تا قرن اول تا ششم دوران مشترک که با پیدایی مسیحیت، افول تدریجی کرد.
اینانا بیش از هر خدای سومری دیگری در اساطیر ظاهر میشود.[10][11][12] او همچنین دارای تعداد منحصر به فردی از القاب و نام جایگزین است، و از این لحاظ تنها با نرگال قابلمقایسه است.[13] بسیاری از افسانههای او شامل تسخیر کردن قلمرو خدایان دیگر است. اعتقاد بر این بودهاست که او مه (که نمایندهٔ همهٔ نمودهای مثبت و منفی تمدن است) را از انکی (خدای خرد) ربودهاست.
به واسطهٔ فعالیتها انهدوآنا شاعر و کاهن اعظم شهر اور و دختر سارگن بزرگ اینانا از صورت یک الههٔ گیاهیِ محلیِ سومری به مقام ایشتار و ملکهٔ آسمان و نامدارترین الههٔ بینالنهرین ترفیع رتبه یافت.[14]
سرودههای انهدوآنا برای اینانا از باستانیترین قطعات ادبی بشریت است. انهدوآنا از کاهنان بزرگ سومری بوده که سرودههایی برای اینانا، بانوی دل بزرگ سرودهاست.
مهرداد بهار، افسانهشناس در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» دربارهٔ «اینانا» مینویسد:
«ایشتر یا اینانا خدای برکت بخشندهاست. در کوههای لرستان روی کنده کاریهای تیرههای پیش از آریایی، نگارههای ایشتر چونان دارگونه (الهه) مادر و دارگونه جنگ موجود است. ارتش آشور وقتی به جنگ میرفت، «ایشتر» در برابر سپاهیان نمودار میشد و آنها را به جنگ برمیانگیخت.» همچنین در کتاب «اساطیر جهان _ داستانها و حماسهها» دربارهٔ اینانا آمدهاست: «اینانا: نخست دختر آنو و سپس سین؛ الهه بزرگ یا دارگونه مادر و دارگونه مهر و جنگ است»