اوکراین
کشوری در شرق قارهٔ اروپا / From Wikipedia, the free encyclopedia
اوکراین[persian-alpha 1] ( آوا راهنما·اطلاعات به انگلیسی: Ukraine، به اوکراینی: Україна، به روسی: Украина)، کشوری در اروپای شرقی است. این کشور، دومین کشور از نظر وسعت در اروپا بعد از روسیه است که در شرق و شمال شرقی با روسیه هممرز است.[persian-alpha 2] همچنین اوکراین دارای مرز مشترک با بلاروس از شمال؛ لهستان، اسلواکی و مجارستان از غرب؛ رومانی و مولداوی[persian-alpha 3] از جنوب و دارای خط ساحلی با دریای آزوف و دریای سیاه است. این کشور دارای مساحت ۶۰۳٬۶۲۸[persian-alpha 4] کیلومتر مربعی بوده و دارای جمعیت ۴۳٫۶ میلیونی است که هشتمین کشور اروپا از نظر جمعیت است. پایتخت و بزرگترین شهر آن کییف است.
اوکراین | |
---|---|
سرود: Державний Гімн України Derzhavnyi Himn Ukrainy «سرود ملی اوکراین» | |
| |
پایتخت | کیف ۴۹° شمالی ۳۲° شرقی |
بزرگترین شهر | پایتخت |
زبان(های) رسمی | اوکراینی |
زبان(های) محلی | |
گروههای قومی
(۲۰۰۱)[3] |
|
دین(ها) (۲۰۱۸)[4] | |
نام(های) اهلیت | اوکراینی |
حکومت | متمرکز نظام نیمهریاستی جمهوری |
ولودیمیر زلنسکی | |
دنیز شمیهال | |
• رئیس ورخوونا رادا | روسلان استفانچوک |
قوه مقننه | ورخوونا رادا |
تشکیل | |
• روس کیف | ۸۸۲ |
۱۱۹۹ | |
• کازاک هتمنیت | ۱۸ اوت ۱۶۴۹ |
۱۰ ژوئن ۱۹۱۷ | |
• اعلام استقلال جمهوری خلق اوکراین | ۲۲ ژانویه ۱۹۱۸ |
• جمهوری خلق اوکراین غربی | ۱ نوامبر ۱۹۱۸ |
• لایه اتحاد | ۲۲ ژانویه ۱۹۱۹ |
• عدول از اتحاد شوروی | ۲۴ اوت ۱۹۹۱ |
• همهپرسی | ۱ دسامبر ۱۹۹۱ |
۲۸ ژوئن ۱۹۹۶ | |
۱۸–۲۳ نوامبر ۲۰۲۲ | |
مساحت | |
• کل | ۶۰۳٬۶۲۸ کیلومتر مربع (۲۳۳٬۰۶۲ مایل مربع) (۴۵م) |
• آبها (٪) | ۷ |
جمعیت | |
• برآورد سال ژانویه ۲۰۲۲ | ۴۳٬۰۹۵٬۴۴۹ref name="auto">"Population (by estimate) as of 1 January 2022". ukrcensus.gov.ua. Retrieved 20 February 2022.</ref>
(به استثنای شبهجزیره کریمه) (۳۶م) |
• سرشماری ۲۰۰۱ | ۴۸٬۴۵۷٬۱۰۲[3] |
• تراکم | ۷۳٫۸ بر کیلومتر مربع (۱۹۱٫۱ بر مایل مربع) (۱۱۵م) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۲ |
• کل | $۶۲۲ میلیارد[6] (۴۸م) |
• سرانه | $۱۵٬۱۲۴[6] (۱۰۸م) |
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۲ |
• کل | $۲۰۴ میلیارد[6] (۵۶م) |
• سرانه | $۴٬۹۵۸[6] (۱۱۹م) |
شاخص جینی (۲۰۱۹) | ۲۶٫۶[7] |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۹) | ۰٫۷۷۹[8] ۷۴م |
واحد پول | هریونیا (₴) (UAH) |
منطقه زمانی | یوتیسی+۲[9] (EET) |
یوتیسی+۳ (EEST) | |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره تلفنی | ۳۸۰ |
دامنه سطحبالا |
|
قلمروی اوکراین مدرن از ۳٬۲۰۰ قبل از میلاد مسکونی بودهاست. طی قرون وسطی، مساحت یکی از مسائل کلیدی در فرهنگ اسلاوهای شرقی بودهاست، بهطوریکه فدراسیون قبیلهای روس کییف، پایهای برای هویت اوکراینی را تشکیل میدهد. پس از تکهتکه شدن اوکراین به چندین قلمرو سلطنتی در قرن ۱۳ میلادی و نابودی ناشی از هجوم مغولها، اتحاد این قلمرو از بین رفت و مورد مناقشه و تقسیم قرار گرفت و توسط قدرتهای مختلفی شامل مشترکالمنافع لهستان-لیتوانی، امپراتوری اتریش-مجارستان، امپراتوری عثمانی و روسیه تزاری تقسیم شد. هتمنیت قزاق ظهور پیدا کرد و طی قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی کامیاب شد، اما قلمرویش در نهایت بین لهستان و امپراطوری روسیه تقسیم شد. در واقع پس از انقلاب روسیه، تحرکات ملی اوکراین برای خودمختاری ظهور پیدا کرده و جمهوری خلق اوکراین در صحنه بینالمللی بهرسمیت شناخته شده و در ۲۳ ژوئن ۱۹۱۷ میلادی استقلال یافت. جمهوری شوروی اوکراین، عضو مؤسس اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۲۲ میلادی بود. این کشور استقلال خود را در ۱۹۹۱ میلادی پس از فروپاشی شوروی مجدداً بهدستآورد.
اوکراین پس از استقلال، از لحاظ سیاسی خود را بیطرف اعلام کرد؛[10] این مسئله شراکت نظامی با روسیه و سایر کشورهای مشترکالمنافع را محدود کرد، درحالیکه موجب ایجاد مشارکتش با ناتو در ۱۹۹۴ میلادی شد. در ۲۰۱۳ میلادی، پس از این که حکومت ویکتور یانوکویچ تصمیم به تعلیق توافقنامه «انجمن اتحاد اوکراینی-اروپایی» گرفت و به دنبال روابط اقتصادی نزدیکتری با روسیه بود، موج اعتراضات چندین ماههای که به یورومیدان شناخته میشد آغاز گشته که بعداً تشدید شده و منجر به «انقلاب ۲۰۱۴» گشت که سرانجام یانوکوویچ را براندازی کرده و دولت جدیدی را تأسیس نمود. این رویدادها پسزمینه الحاق کریمه به روسیه در مارس ۲۰۱۴ میلادی و جنگ در دونباس را تشکیل میدهند، جنگی که نزاع طولانی مدتی داشت و همچنین با جداییطلبان تحت حمایت روسیه بود که از آوریل ۲۰۱۴ میلادی تا حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ میلادی ادامه یافت. اوکراین مؤلفه اقتصادی «ناحیه تجارت آزاد عمیق و جامع» را همراه با اتحادیه اروپا در ۲۰۱۶ میلادی عملیاتی نمود.[11]
اوکراین کشور درحال توسعهای است که رتبه ۷۴م را در شاخص توسعه انسانی دارد. این کشور از نرخ بالای فقر و همچنین فساد شدید رنج میبرد.[12][13] با این حال، اوکراین به دلیل زمینهای حاصلخیز وسیعش، یکی از بزرگترین صادرکنندگان غلات در جهان است.[14][15] اوکراین جمهوری متمرکزی تحت نظام نیمهریاستی با تفکیک قوا به شاخههای قوای مقننه، مجریه و قضایی است. این کشور عضوی از سازمان ملل، شورای اروپا، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم انجمن تریو و مثلث لوبلین است.
زلنسکی رئیسجمهور اوکراین به عنوان برترین شخصیت سال ۲۰۲۲ از سوی مجله تایم شد.