Leonid Brezhnev
From Wikipedia, the free encyclopedia
Leonid Ilitx Brezhnev (errusieraz: Леони́д Ильи́ч Бре́жнев, lʲɪɐˈnʲid ɪlʲˈjitɕ ˈbrʲeʐnʲɪf ahoskatua; ukraineraz: Леоні́д Іллі́ч Бре́жнєв; (Kamianske, Yekaterinoslaveko gobernazioa, Errusiako Inperioa, gaur egun, Ukraina 1906ko abenduaren 19agreg./abenduaren 6ajul. - Mosku 1982ko azaroaren 10), Sobietar Batasuneko buru izan zen 1964tik 1982ra arte. Lehenengo urteetan, beste batzuekin batera partekatu zuen boterea. Alderdiko Idazkari Orokorra urte bertsuen artean izan zen, nahiz bitan Sobiet Goreneko Burua (Estatuburua alegia), 1960tik 1964ra arte, eta 1977tik 1982ra arte.
Artikulu hau hobetzeko lanean ari da Joxan Garaialde lankidea. Hori dela eta, beharbada hutsuneren batzuk izango dira edukian edo formatuan. Mesedez, aldaketa handi bat egin baino lehen, eztabaida ezazu haren lankide orrian edo artikuluaren eztabaida orrian, erredakzioa koordinatzeko. |
Leonid Brezhnev | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1977ko ekainaren 16a - 1982ko azaroaren 10a ← Nikolai Podgorni - Juri Andropov →
1964ko urriaren 14a - 1982ko azaroaren 10a ← Nikita Khrustxov - Juri Andropov →
1960ko maiatzaren 7a - 1964ko uztailaren 15a ← Kliment Voroxilov - Anastas Mikoian →
| |||||||||
Bizitza | |||||||||
Jaiotza | Kamianske, 1906ko abenduaren 19a (juliotar egutegia) | ||||||||
Herrialdea | Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna Errusiar Inperioa Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa 1922) | ||||||||
Bizilekua | Mosku | ||||||||
Heriotza | Zareche (en) , 1982ko azaroaren 10a (75 urte) | ||||||||
Hobiratze lekua | Kremlingo harresiko nekropolia | ||||||||
Heriotza modua | berezko heriotza: miokardio infartu akutua | ||||||||
Familia | |||||||||
Aita | Ilya Yakovlevich Brezhnev | ||||||||
Ama | Natalia Denisovna Brezhneva | ||||||||
Ezkontidea(k) | Viktoria Brezhneva (en) (1928 - 1982ko azaroaren 10a) | ||||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||||
Hezkuntza | |||||||||
Heziketa | Dniprovsky State Technical University (en) (1931 - 1935) | ||||||||
Hizkuntzak | errusiera | ||||||||
Jarduerak | |||||||||
Jarduerak | politikaria, ingeniaria, militarra eta lur-neurtzailea | ||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||
Lan nabarmenak | |||||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||
Influentziak | Vladimir Lenin | ||||||||
Kidetza | Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) | ||||||||
Zerbitzu militarra | |||||||||
Adar militarra | Soviet Army (en) | ||||||||
Gradua | Sobietar Batasuneko mariskala brigade commissar (en) koronel maior jeneral teniente jeneral general of the army (en) | ||||||||
Parte hartutako gatazkak | Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran Barvenkovo–Lozovaya offensive (en) Novorossiysk landing operation (en) Bigarren Mundu Gerra Afganistango gerra Vietnamgo Gerra | ||||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||||
Erlijioa | ateismoa | ||||||||
Alderdi politikoa | Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista | ||||||||
| |||||||||
Idazkari nagusi gisa hemezortzi urteko agintaldia luzeenetako bat izan zen, Iósif Stalinek bakarrik gainditua. Brezhneven gobernuan garaian, Sobietar Batasunaren eragin globala nabarmen hazi zen, hein batean, herrialde horrek garai horretan izan zuen hedapen militarraren ondorioz, baina, sarritan, buruzagi gisa izan zuen jarduera kritikatua izan da geldialdi ekonomiko baten hasiera markatzeagatik, brezhneviar geldialdia izenez ezaguna; horrek arazo ekonomiko larriak eragin zituen, azkenean, 1991n, Sobietar Batasunaren desegitea ekarri zuena.
Brezhnev Kamiansken jaio zen, langile errusiarren familia batean. Dnieprodzerzhinsk-eko Metalurgia Institutuan graduatu ondoren, ingeniari metalurgikoa egin zen Ukrainako burdinaren eta altzairuaren industrian. 1923an, «Komsomol»-en (Gazteriaren Batasun Komunista) sartu zen, eta, 1929an, Alderdi Komunistan afiliatu zen, eta, bere gaietan, zeregin aktiboa izan zuen. Bigarren Mundu Gerran soldadutza egiteko errekrutatu zuten berehala; 1946an, armada utzi zuen jeneral-maior mailarekin. 1952an, Brezhnevek Batzorde Nagusiko kide bihurtu zen, eta, 1964an, Nikita Krushchov ordeztu zuen lehen idazkari gisa; Aleksei Kosyginek ordeztu zuen Krushchov Ministro Kontseiluko lehendakari postuan.
Lider gisa, Brezhnevek taldean lan egiten zuen, eta, jardun aurretik, lankideekin kontsultatzen saiatzen zen, baina erreforma ekonomiko garrantzitsurik egin gabe gobernatzeko asmoak gainbehera nazionala ekarri zuen 1970eko hamarkadaren erdialdean, geldialdiaren aroa izenez ezaguna. Gastu militarrak nabarmen hazi ziren, eta, mendebaldeko blokearen arabera, herrialdearen BPGaren % 15 inguru ziren (SESB beraren arabera, % 8), eta gero eta zaharragoa eta eraginkortasun gutxiago zuen lidergoak oinarriak ezarri zituen BPG gero eta murritzagoarentzat, Mendebaldeko nazioekin alderatuta. SESBen buru zela, Ekialdeko eta Mendebaldeko herrialdeen arteko distentsioa bultzatu zuen Brezhnevek. Azken erabaki garrantzitsua izan zen armada sobietarra Afganistanera bidaltzea, muyahidinen aurka borrokatzen ari zen gobernu hauskorra salbatu nahian.
Brezhnev 1982ko azaroaren 10ean hil zen, eta Juri Andropovek ordezkatu zuen idazkari nagusi gisa. Brezhnevek pertsonaganako kultua sustatu zuen, baina ez Stalinen gobernuaren maila berean. Mijaíl Gorbatxovek, 1985etik 1991ra SESB gidatu zuenak, bere ondarea salatu, eta Sobietar Batasunaren liberalizazio-prozesua gidatu zuen.