Lankide:Joxan Garaialde/Silikato
From Wikipedia, the free encyclopedia
Silikatoak ugaritasun handiena duten mineralen multzoa dira, Lurrazalaren % 95 osatzen baitute, petrogenoa izateagatik, geologikoki garrantzitsuena den taldeaz gain, hau da, arrokak osatzen dituzten mineralak. Silikato guztiak silizioz eta oxigenoz osatuta daude. Elementu horiek beste batzuekin batera egon daitezke; horien artean aluminioa, burdina, magnesioa edo kaltzioa nabarmentzen dira. Silikatoak arroka, harea eta buztin gehienen parte dira. Beira ere silikato askotatik lor daiteke
Kimikoki, azido silizikoaren gatzak dira. Silikatoak, baita aluminosilikatoak ere —silizio atomo bat aluminiozko bat ordezkatzen den horretan—, silizio-oxigeno tetraedroa (lau oxigeno atomorekin tetraedrikoki koordinatutako silizio atomoa) oinarrizko egitura duten mineral ugariren oinarria dira: feldespatoak, mikak, buztinak. Presio oso altuko egoeretan, silizioa sei aldiz koordinatua izango da, edo koordinazio oktaedrikoan, perovskita egituran edo stishovita kuartzo polimorfoan (SiO2) bezala. (Azken kasu horretan, mineralak jada ez du silikato-egiturarik, rutiloarena (TiO
2) eta bere talde elkartuarena baizik, oxido sinpleak direnak).
Silikatoek [SiO4]4−
unitate tetraedrikoaren errepikapenean oinarritutako materialak eratzen dituzte [SiO4]4−
. Anioiak [SiO4]4−
lau karga negatibo ditu, normalean, metal alkalino edo lur alkalinoen ioien presentziarekin konpentsatzen direnak, baita beste metal batzuenak ere, hala nola aluminioa. Ohikoa da Si4+
ordezkatua izatea Al3+
-arengatik, erradio ionikoaren eta kargaren antzekotasunaren ondorioz; beste kasu batzuetan, [AlO
4]5−
-aren tetraedroak ordezkatu gabeko tetraedroen egitura berak osatzen dituzte, baina karga-balantze-baldintzak desberdinak dira. Oxigeno atomoak bi unitate horietako edozeinen artean parteka daitezke [SiO4]4−
, hau da, tetraedroaren erpinetako bat partekatzen da. Adibidez, disilikatoak [Si
2O
5]6−
formula du, eta, oro har, silikatoek [SiO
3]2−
n formula dute. Oxigeno-atomo guztiak partekatzen badira eta, beraz, karga neutralizatuta badago, kristal bat dugu, silizea edo silizio dioxidoa izeneko hiru dimentsioko sare bat, SiO
2.