User:Lodzdeena/ABŞ tarixi 2
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kolumbaqədərki dövr Amerika qitəsinin tarixində Üst Paleolit dövründə Amerikada ibtidai insanların məskunlaşmasından Xristofor Kolumbun 1492-ci ildə səyahəti ilə başlayan Avropa müstəmləkəçiliyinə qədər davam edir. Bu dövr əsasən avropalıların təsirinə məruz qalana qədər yerli mədəniyyətlərin tarixini əhatə edir. Bu bəzi mədəniyyətlər üçün Kolumbdan on illər, hətta yüz illər sonra baş vermiş ola bilər.
Kolumbaqədərki sivilzasiyaların bir çoxunda daimi yaşayış yerləri, şəhərlər, kənd təsərrüfatı, mülki və monumental memarlıq, böyük torpaq işləri və qarışıq iyerarxiyalar var idi. Bu sivilzasiyalardan bəziləri iki qalıcı Avropa koloniyaları qurulanda (təqribən XVI əsrin sonları – XVII əsrin əvvəlləri) çoxdan məhv olmuşdu. Onlar sadəcə arxeoloji tədqiqatlar və şifahi tarix yolu ilə bilinirdi. Digər sivilizasiyalar müstəmləkə dövrü ilə yaşıd idi və o dövrün Avropa tarixi hesablarında təsvir edilmişdir. Mayya sivilzasiyası və bir sıra digərlərinə aid yazılı mənbələr vardır. Lakin həmin dövrün bir çox xristian avropalısı belə yazıları paqan kimi gördüyünə görə Diego de Landa kimi şəxslər yerli tarixlərini qorumaq üçün bunları yandırmışdır. Sadəcə bir neçə məxfi sənəd orijinal dillərində bizə gəlib çatmışdır. Digərləri isə ispan dilinə tərcümə edilmiş və ya diktə edilmişdir.