Πρόγραμμα Μανχάταν
From Wikipedia, the free encyclopedia
Με την κωδική ονομασία Πρόγραμμα Μανχάταν (επίσημα Manhattan District, και ανεπίσημα Manhattan Project) αναφέρεται το άκρως απόρρητο αγγλο-αμερικανικό πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικών όπλων (ατομικών βομβών) που αναπτύχθηκε περί το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.
Από το 1942 έως το 1946, το έργο ήταν υπό τη διεύθυνση του στρατηγού Λέσλι Γκρόουβς του Σώματος Μηχανικού του Στρατού των ΗΠΑ. Ο πυρηνικός φυσικός Ρόμπερτ Οπενχάιμερ ήταν διευθυντής του εργαστηρίου Λος Άλαμος, που σχεδίασε τις πραγματικές βόμβες. Ως "στρατιωτική συνιστώσα" του έργου ορίστηκε η περιοχή του Μανχάταν. Το Μανχάταν σταδιακά αντικατέστησε την επίσημη κωδική ονομασία "Development of Substitute Materials" (Ανάπτυξη υλικών υποκατάστασης) για ολόκληρο το έργο. Στην πορεία το σχέδιο απορρόφησε το προηγούμενο βρετανικό ομόλογό του Tube Alloys. Το Πρόγραμμα Μανχάταν ξεκίνησε μετριοπαθώς το 1939, αλλά διατρανώθηκε απασχολώντας περισσότερα από 130.000 άτομα και στοίχισε περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (περίπου 23 δισεκατομμύρια δολάρια σε δολάρια του 2018). Πάνω από το 90% του κόστους απορροφήθηκαν στα εργοστάσια κατασκευής και για την παραγωγή σχάσιμων υλικών, με λιγότερο από 10% για την ανάπτυξη και την παραγωγή των όπλων. Η έρευνα και η παραγωγή πραγματοποιήθηκαν σε περισσότερες από 30 τοποθεσίες, διεσπαρμένες στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στον Καναδά. Επίσης, πολλές διοικητικές και άλλες κρατικές υπηρεσίες συνέβαλαν σε αυτό επικουρικά.
Δύο τύποι ατομικών βομβών αναπτύχθηκαν ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια του πολέμου: ένα σχετικά απλό όπλο σχάσης τύπου πυροβόλων όπλων και ένα πιο σύνθετο πυρηνικό όπλο τύπου εμφύσησης (implosion). Ο σχεδιασμός τύπου όπλου Thin Man αποδείχθηκε ανέφικτος για χρήση με πλουτώνιο και ως εκ τούτου αναπτύχθηκε ένας απλούστερος τύπος όπλου, που έλαβε την κωδική ονομασία Little Boy, που χρησιμοποίησε ουράνιο-235, ένα ισότοπο που αποτελεί μόνο το 0,7% του φυσικού ουρανίου. Χημικά πανομοιότυπο με το πλέον συνηθισμένο ισότοπο, το ουράνιο-238, και με σχεδόν την ίδια μάζα, αποδείχθηκε δύσκολο να διαχωριστούν τα δύο ισότοπα. Χρησιμοποιήθηκαν τρεις μέθοδοι για εμπλουτισμό ουρανίου : Η ηλεκτρομαγνητική, η αέρια διάχυση και η θερμική. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του έργου εκτελέστηκε στο Clinton Engineer Works στο Όακ Ριτζ (Oak Ridge) του Τενεσί.
Παράλληλα με την εργασία για το ουράνιο, υπήρξε μια προσπάθεια να παραχθεί πλουτώνιο, το οποίο ανακαλύφθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια το 1940[1]. Μετά τη μελέτη σκοπιμότητας του πρώτου τεχνητού πυρηνικού αντιδραστήρα στον κόσμο, του "Chicago Pile-1" , αποδείχθηκε το 1942 στο Μεταλλουργικό Εργαστήριο του Πανεπιστημίου του Σικάγου, το έργο σχεδίασε τον αντιδραστήρα γραφίτη Χ-10 στο Όακ Ριτζ και τους αντιδραστήρες παραγωγής στην τοποθεσία Χάνφορντ στην πολιτεία Ουάσινγκτον, όπου το ουράνιο ακτινοβολήθηκε και μετατράπηκε σε πλουτώνιο. Το πλουτώνιο στη συνέχεια διαχωρίστηκε χημικά από το ουράνιο, χρησιμοποιώντας τη διαδικασία φωσφορικού βισμουθίου. Το όπλο "Fat Man plutonium" με εμφύτευση αναπτύχθηκε με συντονισμένη σχεδιαστική και αναπτυξιακή προσπάθεια του εργαστηρίου Los Alamos.
Το έργο είχε επίσης επιφορτιστεί με τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με το γερμανικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων. Μέσω της "επιχείρησης Άλσος", τμήμα του προσωπικού του προγράμματος Μανχάταν υπηρέτησε στην Ευρώπη, μερικές φορές πίσω από τις εχθρικές γραμμές, όπου συγκέντρωσε πυρηνικά υλικά και έγγραφα και συγκέντρωσε Γερμανούς επιστήμονες. Παρά τη συνεκτική ασφάλεια του Μανχάταν, οι σοβιετικοί ατομικοί κατάσκοποι κατάφεραν να διεισδύσουν επιτυχώς στο πρόγραμμα.
Η πρώτη πυρηνική συσκευή που πυροδοτήθηκε ποτέ ήταν μια βόμβα τύπου σχάσης στη δοκιμή με το κωδικό όνομα "Trinity", η οποία διεξήχθη στις 16 Ιουλίου 1945 στο Κέντρο Δοκιμαστικών Βομβαρδισμών στο Αλαμογκόρντο του Νέου Μεξικού. Οι βόμβες με τα κωδικά ονόματα "Little Boy" (βόμβα ουρανίου) και "Fat Man" (βόμβα πλουτωνίου) χρησιμοποιήθηκαν ένα μήνα αργότερα στις ατομικές επιθέσεις κατά της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι στην Ιαπωνία, αντίστοιχα. Στα αμέσως μεταπολεμικά χρόνια, το πρόγραμμα Μανχάταν διεξήγαγε δοκιμές όπλων στην Ατόλη Μπικίνι στο πλαίσιο της "επιχείρησης Crossroads", ανέπτυξε νέα όπλα, προώθησε την ανάπτυξη του δικτύου των εθνικών εργαστηρίων, υποστήριξε την ιατρική έρευνα στη ραδιολογία και έθεσε τα θεμέλια για το πυρηνικό ναυτικό. Διατήρησε τον έλεγχο της έρευνας και της παραγωγής αμερικανικών ατομικών όπλων έως τον σχηματισμό της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών τον Ιανουάριο του 1947.