Ηγεμονία
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η ηγεμονία είναι η πολιτική, οικονομική ή στρατιωτική κυριαρχία ή έλεγχος που ασκεί ένα κράτος πάνω σε ένα άλλο.[1][2][3][4][5] Στην αρχαία Ελλάδα (8ος αιώνας π.Χ. – 6ος αιώνας μ.Χ.), η ηγεμονία συμβόλιζε την πολιτικοστρατιωτική ηγεμονία μιας πόλης-κράτους πάνω σε άλλεις πόλεις-κράτη.[6] Το κυρίαρχο κράτος είναι γνωστό με τον όρο ηγεμόνας.[7] Τον 19ο αιώνα, ο όρος ηγεμονία πλέον σήμαινε την "Κοινωνική ή πολιτιστική υπεροχή από μια ομάδα μέσα σε μια κοινωνία ή ένα περιβάλλον". Αργότερα, επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει και τον ορισμό, κατά τον οποίο "η ηγεμονία είναι μια ομάδα ή ένα καθεστώς ασκεί αθέμιτη επιρροή σε μια κοινωνία".[8] Επίσης, χρησιμοποιείται και για τη γεωπολιτική και πολιτιστική κυριαρχία μιας χώρας πάνω από άλλες (ηγεμονισμός). Ο ηγεμονισμός αναφέρεται στην ιδέα ότι οι μεγάλες Δυνάμεις είχαν σκοπό να καθιερώσουν την Ευρωπαϊκή ηγεμονία πάνω από την Ασία και την Αφρική.
Στο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό, το κράτος-ηγέτης υπαγόρευε την εσωτερική πολιτική του δευτερεύοντος κράτους και τον κοινωνικό χαρακτήρα των δευτερευόντων κρατών που αποτελούν την σφαίρα επιρροής με έναν από τους δύο τρόπους: μια εσωτερική στηριζόμενη κυβέρνηση ή μια εξωτερική εγκατεστημένη κυβέρνηση.
Στη θεωρία των διεθνών σχέσεων, Η ηγεμονία υποδηλώνει: (α) μεγάλη υλική ασυμμετρία υπέρ ενός κράτους, το οποίο έχει (β) αρκετή στρατιωτική δύναμη για να εκδιώξει αποτελεσματικά οποιαδήποτε πιθανή απειλή στο σύστημα, (γ) ελέγχει την πρόσβαση σε πρώτες ύλες, τους φυσικούς πόρους, τα κεφάλαια και τις αγορές, (δ) έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας, (ε) δημιουργεί μια αποδεκτή ιδεολογία που αντικατοπτρίζει αυτό το στάτους κβο, και (στ) διαφοροποιείται λειτουργικά από άλλα μέλη του συστήματος, καθώς αναμένεται να παρέχει ορισμένα δημόσια αγαθά, όπως ασφάλεια ή εμπορική και οικονομική σταθερότητα.[9]
Στον μαρξισμό, η εκεί θεωρία της πολιτισμικής ηγεμονίας, η οποία συνδέεται στενά με τον Αντόνιο Γκράμσι, θεωρεί ότι η άρχουσα τάξη μπορεί να χειριστεί το σύστημα αξιών και των ηθών της κοινωνίας ώστε η άποψη τους να γίνει η παγκόσμια άποψη: κατά τον Τέρι Ίγκλτον, ο "Γκράμσι χρησιμοποιεί κανονικά τη λέξη ηγεμονία για να δείξει τους τρόπους με τους οποίους η διοικούσα εξουσία κερδίζει τη συναίνεση των υπήκοων της για να κυβερνήσει".[10] Σε αντίθεση με την αυταρχική διακυβέρνηση, η πολιτισμική ηγεμονία "είναι ηγεμονική μόνο αν αυτοί που επηρεάζονται από αυτή επίσης συναινούν και παλεύουν για την κοινή λογική της".[11]