Αγιοπολίτικη Οκτώηχος
μουσικό σύστημα της περιόδου των Αγιοπολιτών / From Wikipedia, the free encyclopedia
Οκτώηχος, ή Οκτάηχος, ή Οκταηχία (Διεθνώς: Octoechos, Προφορά: Oktōēchos, Νέα Ελληνικά: Οκταηχία, Αρχαία Ελληνικά: Ὀκτώηχος → από το ὀκτώ + ἦχος, Σλάβικα: Октоихъ Οκτώηχ → από το Окто οκτώ + ихъ ήχος, ή Осмогласникъ Οσμογκλάσνικ → από το о́семь οκτώ + гласъ φωνή) είναι το όνομα του μουσικού συστήματος των οκτώ ήχων που χρησιμοποιείται για τη σύνθεση εκκλησιαστικών ψαλμών στη Βυζαντινή, Συριακή, Κοπτική, Αρμένικη, Λατινική και Σλάβικη εκκλησία. Η Αγιοπολίτικη Οκτώηχος εντάσσεται χρονικά μέχρι τον Μεσαίωνα[1]. Σε μια τροποποιημένη μορφή της η Οκτώηχος εξακολουθεί να θεωρείται ως το θεμέλιο της παράδοσης των μονοφωνικών Ορθόδοξων ψαλμωδιών, και σήμερα είναι γνωστή ως Νεοβυζαντινή Οκτώηχος.
Η Οκτώηχος ως λειτουργική έννοια καθιέρωσε μια οργάνωση του ημερολογίου σε κύκλους των οκτώ εβδομάδων, οι οποίοι ήταν μία επινόηση των μοναχών υμνογράφων στην Κωνσταντινούπολη και κυρίως στην Παλαιστίνη στη Μονή Μεγίστης Λαύρας.[2] Ήταν επίσημα δεκτή στην Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος του 692, η οποία επιπλέον αποσκοπούσε στο να αντικαταστήσει την εξηγητική ποίηση του κοντακίου, καθώς και άλλων, με τον τρόπο που είχαν ερμηνευθεί κατά τη διάρκεια του Όρθρου στους καθεδρικούς ναούς.
Ένας από τους λόγους, για τους οποίους άλλο ένα σύστημα Οκτώηχου δημιουργήθηκε από τους Φράγκους μεταρρυθμιστές κατά τη διάρκεια της Καρολίγγειας μεταρρύθμισης, ήταν κατά πάσα πιθανότητα, το ότι ο Πάπας Αδριανός Α΄,[3] αποδέχθηκε την Ανατολίτικη μεταρρύθμιση του 7ου αιώνα για τη Δυτική Εκκλησία, κατά τη διάρκεια της Οικουμενικής Συνόδου του 787. Η μόνη απόδειξη είναι ένα συντετμημένο βιβλίο ασμάτων που ονομάζεται "Tonary". Ήταν απλά μια λίστα των ασμάτων που τα αντιστοιχούσε σύμφωνα με τον τύπο τονισμού για κάθε εκκλησιαστικό τόνο, ή σύμφωνα με τον αντίστοιχο Ψαλμό. Τα οποία αργότερα είχαν γραφτεί, ξανά, με πλήρη σημειολογία και θεωρητικό τονισμό.
Το Βυζαντινό Βιβλίο «Οκτώηχος» ήταν αρχικά μέρος του «Στιχηραρίου». Ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία ύμνων με μουσική σημειογραφία και τα πρώτα αντίγραφα του επέζησαν από τον 10ο αιώνα. Η σύνταξή του ακολουθεί τη μεταρρύθμιση των Στουδιτών[4], κατά την οποία είχε επινοηθεί το Στιχηράριο.