Nulowy meridian
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nulowy meridian jo ten meridian (połkrejz, kótaryž stoj padorownje k zemskemu ekwatoroju a źo wót pódpołnocnego k pódpołdnjowemu poloju), wót kótaregož geografiska dlinina licy se k pódzajtšoju a k pódwjacoroju.
Jogo póstajenje jo pópšawem pśipadne, ale jo se pśez mjazynarodne dogrono (Mjazynarodna meridianowa konferenca 1884) do meridianoweje rowniny Londonskeje gwězdarnje Greenwich połožył a pomjenjujo se togodla cesto Greenwichski meridian (Meridian doma Flamsteed House gwězdarnje Royal Greenwich Observatory). Do togo su se rozdźělne nulowe meridiany wužyli.
Pó standarźe licy se geografiska dlinina wót nulowego meridiana pozitiwnje k pódzajtšoju (0° až do 360°), ale město togo jo teke pódzajtšna dlinina (0-180° pódzajtšo) a pódwjacorna dlinina (0-180° pódwjacor) rozšyrjona. Ako skrotconce wužywatej se Pz abo E za „pódzajtšo“ a Pw abo W za „pódjwacor“. Symbol E (engelski za „East“, francojski „Est“) jo pó źělach w nimčinje nałog, aby zajźowało zaměnjenjeju z nulu . Na pódwjacornej hemisferje (pśedewšym w USA) jo pśeśiwo mjazynarodnej normje teke pódwjacorne licenje wót 0-360° nałog.
Źinsajšny standard, nulowy meridian póšěgowego systema WGS84 a ETRS89/GRS80, njejo na zemski powjerch wězany, ale na modelěrowany geodetiski datum, dokulaž meridiany w dokradnjejšem licenju njejsu na kšutych městnach powjercha (kontinentalne pśesunjenje, zběranje a spadowanje mórja). Źo pśez Greenwichski park, wušej 100 metrow na pódzajtšo wót historiskeje Greenwichskeje „turistiskeje linije“ stareje gwězdarnje Greenwich.