Šyrinowy krejz
From Wikipedia, the free encyclopedia
Šyrinowe krejze su krejze na (idealizěrowanem) pówjerchu zemje z konstantneju geografiskeju šyrinu β, kótarež běže paralelnje k ekwatorowej rowninje k pódzajtšno-pódwjacornemu směroju.
Mjaztym až wšykne dlininowe krejze, kótarež běže padorownje k šyrinowym krejzam, su wjelike krejze, su šyrinowe krejze powšyknje małe krejze – mimo ekwatora, kótaryž ako nulowy šyrinowy krejz źěli zemju do pódpołnocneje a pódpołdnjoweje hemisfery. Dalšne wósebne šyrinowe krejze su wobrotnej krejza a polarnej krejza, kótarež dostawaju wuznam za staw słyńca w běgu lětnych casow pśez kśiwosć ekliptiki. Teke definicija klimowych conow póśěgujo se na wěste šyrinowe krejze.
Wótstawk dweju šyrinoweju krejzowu z rozdźělom jadnogo stopnja šyriny jo pśerěznje něźi 111 km, jo wšak wopłonjenja zemje dla w bliskosći ekwatora mjeńšy ako w ekstremnje pódpołnocnych a pódpołdnjowych šyrinach. Pódobna zmólka by było woblicenje dłujkosći šyrinowych krejzow ako 2πR·cos β z konstantnym zemskim radiusom R.