یەکیەتیی نێونەتەوەیی لاوانی سۆشیالیست
From Wikipedia, the free encyclopedia
یەکێتی نێونەتەوەیی لاوانی سۆسیالیست ( IUSY ) ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتی کرێکاری گەنجانە، کە چالاکییەکانی بریتین لە بڵاوکراوە و پشتیوانی ڕێکخراوە ئەندامەکان و ڕێکخستنی کۆبوونەوەکان. پاشان ناوی ئینتەرناشناڵی گەنجانی سۆشیالیستی لێنرا، لە کۆنگرەی نێودەوڵەتی سۆسیالیستی لە ساڵی ١٩٠٧ لە شتوتگارت وەک باڵی گەنجانی ئینتەرناشناڵی دووەم پێکهێنرا. [2]
ئەم وتارە چەند کێشەیەکی ھەیە. تکایە یارمەتی باشترکردنی بدە یان ئەم کێشانە لەسەر پەڕەی لێدوانەکەی باس بکە. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت)
|
ناوبڕ | IUSY |
---|---|
دروشم | هەموو جیهان بۆگۆڕینی جیهان! |
دروستبوون | ٢٤ی ئابی ١٩٠٧ |
جۆر | لاوانی نێونەتەوەیی ڕێکخراوی ناحکومی |
مەبەست | فیدراسیۆنی جیهانی ڕێکخراوەکانی سۆسیالیستی، کۆمەڵایەتی دیموکرات و ڕێکخراوەکانی گەنجانی کرێکاری |
ئۆفیسی سەرەکی | ئامتشاوگاس ٤، ١٠٥٠ ڤیەنا، نەمسا. |
دەڤەری خزمەت | لە سەرانسەری جیهاندا |
ئەندامانhip | 163[1] |
زمانی فەرمی | ئینگلیزی، ئیسپانی، فەرەنسی |
سەرۆک | عیسا تاپیا |
سکرتێری گشتی | بروونۆ گۆنزالڤێس |
ئۆرگانی سەرەکی | کۆنگرەی جیهانی |
پەیوەستە بە | ئینتەرناسیۆنالی سۆشیالیستی ھاوپەیمانیی پێشکەوتنخواز |
وێبگە | iusy |
ئێستا IUSY ١٤٥ ڕێکخراوی ئەندامی هەیە - کە بریتین لە 122 ئەندامی هەمیشەیی و 23 ئەندامی چاودێر - لە 106 وڵاتەوە. [1] IUSY لە ساڵی 1993دا وەک ڕێکخراوێکی ناحکومی نێودەوڵەتی گەنجان پێگەی ڕاوێژکاری UN ECOSOC بەدەستهێنا [3]
لە ٢٤-٢٧ی ئابی ١٩٠٧، کۆبوونەوەی ٢١ نوێنەری گەنجان لە ١٣ وڵاتەوە لە شاری شتوتگارتی ئەڵمانیا پێک هات و ڕێکخراوی نێونەتەوەیی گەنجانی سۆشیالیستی وەک ڕێکخراوی گەنجانی ئینتێرناسیۆناڵی دووهەمیان دامەزراند، کە بارەگا سەرەکییەکەی لە ڤییەنا بوو. [4]
لە ساڵانی ١٩١٠ و ١٩١٢ کۆنگرەی هاوتەریبی بەستووە بەدوای کۆنگرەی ئینێرناشناڵ سۆشیالیست، کۆپنهاگن ١٩١٠ و کۆنگرەی ئینتێرناشناڵ سۆشیالیست، باسل ١٩١٢ . [2]
ڕێکخراوە سۆسیالیستییەکانی لاوانیش هەر وەک پارتە دایکیەکانیان ڕووبەڕووی کاریگەریی پەرەسەندنی ناسیۆنالیزم و میلیتاریزم لە ئەوروپا بووەوە. لە سەرەتای جەنگی جیهانی یەکەم لە ساڵی ١٩١٤دا زۆرینەی پارتە سۆسیالیستەکان پشتیوانی لە هەوڵەکانی جەنگی وڵاتەکانیان دەکرد، بەڵام لاوانی ئینتێرناشناڵ سۆشیالیست وەک دژبەری شەڕ و میلیتاریزم مایەوە. [4] ڕێکخراوەکە ناچار بوو نووسینگەکانی بگوازێتەوە بۆ زیوریخ و لەوێشەوە گۆڤاری خۆی بەناوی لاوانی نێونەتەوەیی بڵاوکردەوە و داوای ئاشتی دەکرد، کە دەبوو بە شێوەیەکی نایاسایی بڵاو بکرێتەوە. دواتر خەبات بۆ ئاشتی بوو بە بەشێکی سەرەکی ئەو ڕێکخراوە.
پێکهێنانی کۆمۆنیستی نێونەتەوەیی لە مۆسکۆ لە ساڵی ١٩١٩ بزووتنەوەی کرێکاری و لاوانی دابەش کرد بۆ دوو لایەن. نوێنەرانی ڕەوتی سۆشیالیستی و سۆشیال-دیموکراتیک لە ساڵی ١٩٢١دا بزووتنەوەی لاوانی نێونەتەوەیی سۆشیالیستییان وەسەریەک خستەوە.
لە ساڵی ١٩٢٥ لە دوای دەستبەسەرداگرتنی ئیتالیا لەلایەن فاشیستەکانەو ، ڕێکخراوی لاوان لەو وڵاتە ناچار بوو بەشداریکردن لە کارەکانی ISYM ڕابگرێت. ئەمەش سەرەتای شەڕی ڕێکخراوەکە بوو لە دژی فاشیزم . [5] لە ساڵی 1933 ئۆفیسی بەرلین گواسترایەوە بۆ پراگ .
دوای جەنگی جیهانی دووەم، لە ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٤٦، لە کۆنگرەی پاریسدا ڕێکخراوەکە بە فەرمی ناوی بوو بە یەکێتی نەتەوەیی لاوانی سۆشیالیست . پاشان دەستی کرد بە وەرگرتنی ژمارەیەکی بەرچاو لە ڕێکخراوەکانی لاوان لە دەرەوەی ئەوروپا و تا سەرەتای ساڵانی ١٩٥٠ IUSY ٧٣ ڕێکخراوی ئەندامی لە ٥٠ وڵاتەوە لەخۆگرتبوو.
دوای کۆنگرەی پاریس و تا ساڵانی شەستەکان، IUSY سەرنجی خستە سەر پشتگیریکردنی نەهێشتنی کۆلۆنیالیزەکردن و خەباتە سەربەخۆیی خوازەکان، بەتایبەتی لە ئەفریقا و ئاسیا. [5] لە ساڵانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا، ڕێکخراوەکە چالاک بوو لە ڕاکێشانی سەرنج بۆ پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لەلایەن حکومەتە سەربازییەکانەوە لە ئەمریکای لاتین و بنیاتنانی هەڵمەتەکانی هاودەنگی نێودەوڵەتی، وەک دژی پینۆشە لە شیلی و سۆمۆزا لە نیکاراگوا .
IUSY بە وریاییەوە پشتگیری لە پرۆسەی دیموکراتیزەکردن لە ئەوروپای ڕۆژهەڵات دەکرد. بازرگانیکردن بە مرۆڤ و پەنابەران، دەرئەنجامی هەڵوەشاندنەوەی یەکێتی سۆڤیەت, بوونە جێگەی سەرنجی تێکۆشانی نوێیIUSY، پێکهێنانی کۆڕی دیالۆگی باڵکان و لیژنەکانی ناوچەی دەریای ڕەش بۆ ئاسانکاری گفتوگۆ و هاوکاری لە نێوان وڵاتە جیاوازەکاندا لەم هەوڵانە بوون.