ڕەشەبای برووسکاوی
دیاردەیەکی بەھێزی کەشوھەوایە / From Wikipedia, the free encyclopedia
ڕەشەبای بروسکاویی (بە ئینگلیزی: Thunderstorm) دیاردەیەکی کەشوھەوایە کە دیارە بەھۆی بوونی ڕەشەبا و کۆبوونەوەی بارگەی کارەبایی لە بەرگەھەوادا دروست دەبێت.[1] بەزۆری ڕەشەبای بروسکاویی لە مانگە گەرمەکانی ھاویندا ڕوودەدات یان لەو شوێنانەی کە شێی زۆرە.[2] ڕەشەبای بروسکاوی ئەو دەنگەیە کە لە ئەنجامی دەردانی لەناکاوی وزە کە بەھۆی ڕەشەباوە بەرھەم دێت. برووسکە بەھۆی جووڵەی بارگەی کارەبایی لەناو ھەورەکاندا یان لە نێوان ھەورەکان و زەویدا دروست دەبێت. لە کاتی ڕەشەبادا، باران و تەپوتۆز و بای بەھێزیش ڕوودەدات و ھەندێکجار تەنانەت گەردەلوولیش ڕوودەدات.[3] ڕەشەبای بروسکاوی دەتوانێت مەترسیدار بێت چونکە لێدانی ڕەشەبای بروسکاوی دەبێتە ھۆی برینداربوون یان تەنانەت مردن. گرنگە لە کاتی ئەم ڕەشەبایەدا ڕێوشوێنی خۆپارێزی پێویست بگیرێتەبەر، وەک مانەوە لە ژوورەوە و دوورکەوتنەوە لە ئاو و ئەلیکترۆنیات و دوورکەوتنەوە لە شتە بەرزەکان و شوێنی کراوە. سەرەڕای مەترسییە ئەگەرییەکان، ڕەشەبای بروسکاویی بۆ زۆر کەسیش سەرنجڕاکێشە و دەنگی ڕەشەبا و بینینی ڕەشەبا دەتوانێت سەرسووڕھێنەر بێت. تەنانەت ھەندێک کەس چێژ لە سەیرکردنی ڕەشەباکە لە دووری سەلامەتەوە وەردەگرن.
بەزۆری ڕەشەبای بروسکاویی ھەوری (cumulonimbus)ی لەگەڵدایە، کە ھەورێکی گەورە و چڕ و پڕە و دەتوانێت تا ٥٠ ھەزار پێ درێژببێتەوە بۆ ناو بەرگەھەوا.[4] ئەو ڕەشەبایەی کە لە کاتی ڕەشەبای بروسکاویی دەیبیستین، بەھۆی گەرمبوون و ساردبوونەوەی خێرای ھەوا لە دەوری ھەورەبروسکە دروست دەبێت. ئەمەش شەپۆلێکی شۆک بەرھەم دەھێنێت کە وەک ڕەشەبای بروسکاویی دەیبیستین. ئەم ڕەشەبایە دەبێتە ھۆی دروستبوونی بروسکەیەکی مەترسیدار. ئەمانە دەتوانن کوشندە بن، بەتایبەتی ئەگەر لە دەرەوە گیر بخۆیت و ھیچ پەناگەیەکت نەبێت. گرنگە لە ژوورەوە یان لەناو ئۆتۆمبێلدا (نەک ئۆتۆمبێلی گۆڕاو) بەدوای پەناگەدا بگەڕێیت ئەگەر لەژێر ڕەشەبادا گیر بوویت.
ھەروەھا ئەمە دەتوانێت بای بەرز و بارانبارینی بەخوڕ بەرھەم بھێنێت. ئەمانە دەبنە ھۆی لافاو و بوومەلەرزە و زیانگەیاندن بە ماڵ و پێکھاتەکانی تر. ھەورەبروسکە دەتوانێت گەردەلوولیش بەرھەم بھێنێت، کە بریتین لە ستوونی ھەوای سووڕاوە کە دەتوانێت زیانێکی بەرچاو بگەیەنێت. گەردەلوولەکان زیاتر لە ناوچەی ناوەڕاستی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکادا ڕوودەدەن کە بە "کۆڵانی تۆرنادۆ" ناسراوە.[5]
ھەورەبروسکە زیاتر لە نیوەڕۆ و ئێواران ڕوودەدات، کاتێک گەرمای خۆر بەرگەھەوای گەرم کردووەتەوە. دەتوانن لە کاتەکانی تری ڕۆژدا ڕوو بدەن، بەڵام کەمتر باون. ھەورەبروسکە سەرچاوەیەکی گرنگی بارانبارینە بەتایبەت لەو ناوچانەی کە بە درێژایی ساڵ بارانێکی زۆر نابارێت. لە ھەندێک شوێن ڕەنگە ڕەشەبای بروسکاویی سەرچاوەی سەرەکی بارانبارین بێت لە مانگەکانی ھاویندا.[6]