ڕەخنەگرتن لە ئیسلام
From Wikipedia, the free encyclopedia
ڕەخنەگرتن لە ئیسلام بە شێوەیەکی بەرفراوان بە ڕەخنە لە ئایینی ئیسلامی لە بیروباوەڕ و بنەما و/یان هەر بیرۆکەیەکی تر کە دەگەڕێتەوە بۆ ئیسلام پێناسە دەکرێت.
ڕەخنە لە ئیسلام لە قۆناغەکانی درووستبوونی ئیسلامەوە بوونی هەبووە. ناڕەزایی نووسراوی سەرەتایی لەلایەن مەسیحییەکان و جولەکەکانەوە و هەروەها لە هەندێک لە موسڵمانانی پێشووی وەک ئیبن ئەلڕاوەندییەوە هاتووە . [1] دواتر جیهانی موسڵمانان خۆی ڕەخنەی لێ گیرا. [2] [3] [4] ڕەخنەکانی ڕۆژئاوا لە ئیسلام دوای هێرشەکانی ١١ی ئەیلول و ڕووداوە تیرۆریستییەکانی دیکە زیاتر بوون. [5] [6]
بابەتەکانی ڕەخنە بریتین لە ئەخلاقی ژیانی محەممەد, دامەزرێنەری ئیسلام، لە هەردوو ژیانی گشتی و کەسیدا. [4] [7] هەروەها پرسەکانی پەیوەست بە درووستی و ئەخلاقی کتێبە پیرۆزەکانی ئیسلام, واتە قورئان و فەرموودەکان, لەلایەن ڕەخنەگرانەوە باس دەکرێن. [8] هەروەها ئیسلام وەک جۆرێک لە ئیمپریالیزمی عەرەبی تەماشا کراوە و لەلایەن کەسایەتییەکانی ئەفریقا و هیندستانەوە ڕەخنەی لێ گیراوە بەهۆی لەناوبردنی کولتوورە ڕەسەنەکان.[9] هەروەها ڕووانینی ئیسلام بۆ پرسی کۆیلایەتی ڕەخنەی لێگیراوە، [10] کە بووە هۆی ئەوەی بازرگانانی موسڵمان ١٧ ملیۆن کۆیلە هەناردە بکەن بۆ کەنارەکانی زەریای هیندی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا.[11] [12] مەزهەبی شافیعی ڕەخنەی زۆری لێ گیراوە بەهۆی بانگەشەکردن بۆ خەتەنەکردنی مێینە و ناساندنی ئەم کارە بە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا, کە پێشتر بوونی نەبووە. [13] [14] [15] [16] [17] لەم دواییانەدا، بیروباوەڕە ئیسلامییەکان سەبارەت بە بنەچەی مرۆڤ, قەدەری پێشوەختە, بوونی خودا و سروشتی, ڕەخنەیان لێ گیراوە بەهۆی ناتەباییەکانی لەگەڵ فەلسەفە و زانست. [18] [19]
ڕەخنەیەکی دیکە لەسەر پرسی مافەکانی مرۆڤ لە جیهانی ئیسلامیدا, چ لە ڕووی مێژووییەوە و چ لە نەتەوە ئیسلامییە مۆدێرنەکاندا، لەوانەش مامەڵەکردن لەگەڵ ژنان, کەسانی هاوڕەگەزخواز ، و کەمینە ئایینی و نەتەوەییەکان، وەک لە یاسا و پراکتیکی ئیسلامیدا دەردەکەوێت. تا ساڵی ٢٠١٤ نزیکەی چارەکێکی وڵات و ناوچەکانی جیهان (٢٦%) یاسا یان سیاسەتی دژە کوفر و (١٣%)یان هەبووە. [20] لە ساڵی ٢٠١٧دا، ١٣ نەتەوە کە هەموویان نەتەوەی زۆرینەی موسڵمان بوون، سزای لەسێدارەدانیان جێبەجێ کردووە بەهۆی لادان یان کوفر. [21] [22] لە دوای ڕەوتی فرە کولتوری ئەم دواییە، کاریگەری ئیسلام لەسەر بە ئیسلامبوونی وڵاتی میوانداردا ڕەخنەی لێ گیراوە. [23] هەروەها لە وڵاتانی دیکەدا کە موسڵمانان کەمینەیەکی بەرچاون، وەک چین ، هیندستان [24] [25] و ڕووسیا ، مشتوومڕەکانی بە ئیسلامبوون خراونەتەڕوو. [26] [27]