بازاڕی کاغەزە داراییەکان
شوێنی جێبەجێکردنی مامەلە ئابووریەکان / From Wikipedia, the free encyclopedia
بازاڕی کاغەزە دارایییەکان (بە ئینگلیزی: Stock exchange، واتە ئاڵوگۆڕی ئاسایش ئابووری؛ یان بە کورتی: بۆرسە) ئاڵوگۆڕێکە کە تێیدا دەڵاڵی سەرمایە و بازرگانان دەتوانن نرخی ئابووری بە ئاسایش و سەلامەتی بکڕن و بفرۆشن، وەک پشکەکانی سەرمایە، بۆند، و ئامێرەکانی تری دارایی. ئەم بازاڕە لەوانەیە ئاسانکارییش بۆ دابینکردنی ھەموو جۆرە ئاسایشی ئابووری و ئامێر و ڕووداوە ئابوورییەکان و سەرمایەدارییەکان بکات، لەوانە پێدانی داھات و پشکەکان. سەرمایە داران مامەڵە لەگەڵ بازرگانان دەکەن لەڕێگای ئەم بازارەوە بۆ سەلامەتی و ئاسایشی سەرمایەکانیان، کە لەلایەن ھاوبەشگا متمانە پێکراوەکان دەکرێت، ھەروەھا بازرگانانیش لە ڕێگای ئەم بازارەوە دڵنیایی وەردەگرن سەبارەت بە سەرمایەی سەرمایەدارانەوە. داھاتەکان و بەرھەمی وەبەرھێنان و بۆندەکان لەم بازارە نمایش دەکرێن کە زۆرجار وەک بازاڕەکانی «مەزادی بەردەوام» کار دەکەن لەگەڵ کڕیارو فرۆشیارەکان کە مامەڵەکان بەکار دەھێنن لە ڕێگەی ھاوارێکی کراوەوە لە شوێنێکی ناوەندی بازارەکە تاوەکو ھەموو لایەک گوێیان لێ بێت بەڵام لەکاتی ئێستادا شاشە و بەرنامە ئەلیکترۆنییەکان جێگای ئەم ھاوارکردنەیان گرتووەتەوە.
ئەم وتارە پێویستی بە بەستەرە بۆ وتارەکانی تر بۆ یارمەتیدانی ڕێکخستنی ئینسایکڵۆپیدیا. (حوزەیران ٢٠٢١) |
بۆ ئەوەی بتوانین مامەڵەیەکی متمانەپێکراو ئەنجام بدەین پێویستە بازاڕێکی لەم جۆرە بدۆزینەوە، لەبازاڕەکە پێویستە مامەلەکە لەسەر شاشە ڕیزبەند بکرێت و نیشان بدرێت. زۆرجار شوێنێکی ناوەندی ھەیە لانی کەم بۆ ھێشتنەوەی تۆمار، بەڵام لە ڕۆژگاری ئەمڕۆدا بازرگانی کەمتر بەستراوەتەوە بە شوێنێکی بەردەستەی دیاریکراوە، چونکە بازاڕەکان مۆدێرنن تۆڕەکانی پەیوەندی ئەلیکترۆنی بەکار دەھێنن، ئەمەش سوود لە زیادبوونی خێرایی و کەمکردنەوەی تێچوونی مامەڵەکانیان دەدات. بازرگانی کردن لە ئاڵوگۆڕێک سنووردارە بۆ دەڵاڵەکان کە ئەندامی ئاڵوگۆڕەکەن. لەم ساڵانەی دواییدا چەندین شوێنی تری بازرگانی جۆراوجۆر وەک تۆڕەکانی پەیوەندی ئەلیکترۆنی و سیستەمی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و " حەوزە تاریکەکان " بەشی زۆری چالاکی بازرگانیان لە م بازاڕە دوور خستووەتەوە.
پێشکەشکردنی سەرەتایی گشتی لە کۆگاو بۆند بۆ وەبەرھێن لە قۆناغی سەرەتایی بازارەکە ئەنجام دەدریت و دواتر دەچێت بۆ بازرگانی لە بازاڕی لاوەکی. بۆرسە زۆرجار گرنگترین پێکھاتەی بازاڕی دیاری دەکات ھەروەھا بۆرسە دابینکردن و خواست لە بازاڕەکانی دابین دەکات کە بەھۆی چەند فاکتەرێکی جیاوازەوە بەڕێوە دەبرێت وەک لە ھەموو بازاڕەکانی ئازاددا کاریگەری لەسەر نرخی کۆگاکان ھەیە.
بە زۆری ھیچ پابەندییەک نییە بۆ پاشەکەوت کردن لە ڕێگەی بۆرسەکە کاتێک کە پابەندییەکە خۆی دەری کردبێت، ھەروەھا نابێت مامەلە بە مامەلەوە بکرێت واتا نابێت لە ئاڵوگۆڕێک دا ئاڵوگۆڕی تێدا بکرێت. ئەمە ئەو شێوە ئاسایییە یە کە ڕێککەوتن و بۆندەکان بازرگانیان پێوە دەکرێت، ھەروەھا بۆرسە بەشێکە لە بازاڕی ئاسایشی جیھانی. ھەروەھا بۆرسە خزمەت بە کاری ئابووری دەکات لە دابینکردنی ئامرازێک بۆ خاوەن پشکەکان لە دابینکردنی ھۆکارێکی کارا بۆ فرۆشتنی پشکەکان.