ئارسەر ئێدینگتۆن
From Wikipedia, the free encyclopedia
سێر ئارسەر ستانلی ئێدینگتۆن OM FRS [1] (بە ئینگلیزی : لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ١٨٨٢ - ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٩٤٤) زانای فەلەکناسی و فیزیا و بیرکاری ئینگلیزی بووە. هەروەها فەیلەسوفی زانست و جەماوەریکردنی زانست بووە. سنووری ئێدینگتۆن, سنووری سروشتی بۆ ڕووناکی ئەستێرەکان، یان ئەو تیشکەی کە بەهۆی زیادبوون لەسەر تەنێکی بچووک دروست دەبێت، بە شەرەفی ئەو ناونراوە.
ئارسەر ئێدینگتۆن | |
---|---|
لەدایکبوون | ٢٨ی کانوونی دووەمی ١٨٨٢ کێنداڵ، وێستمۆرلاند، ئینگلتەرا ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٩٤٤ (تەمەن ٦١ ساڵ) |
مردن | ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٩٤٤ (تەمەن ٦١ ساڵ) کامبریدج |
نەتەوە | بەریتانی |
خەڵاتەکانی |
|
لە دەوروبەری ساڵی ١٩٢٠دا، لە وتارەکەیدا "دەستووری ناوخۆیی ئەستێرەکان"، پێشبینی دۆزینەوە و میکانیزمی پرۆسەکانی یەکگرتنی ئەتۆمی لە ئەستێرەکاندا کرد. [2] [3] لەو سەردەمەدا سەرچاوەی وزەی ئەستێرەیی نهێنییەکی تەواو بوو؛ ئێدینگتۆن یەکەم کەس بوو کە بە دروستی گریمانەیەکی کرد کە سەرچاوەکەی تێکەڵبوونی هایدرۆجین بووە بۆ هیلیۆم.
ئێدینگتۆن کۆمەڵێک بابەتی نووسی کە تیۆری ڕێژەیی گشتی ئەنیشتاینیان بۆ جیهانی ئینگلیزی زمان ڕاگەیاند و ڕوونی کردەوە. جەنگی جیهانی یەکەم زۆر هێڵی پەیوەندی زانستی پچڕاندبوو و پێشکەوتنە نوێیەکانی زانستی ئەڵمانی لە ئینگلتەرا بە باشی ناسراو نەبوون. هەروەها گەشتێکی بۆ چاودێریکردنی خۆرگیرانی ٢٩ی ئایاری ١٩١٩ لە دوورگەی پرینسیپ ئەنجامدا کە یەکێک لە سەرەتاییترین پشتڕاستکردنەوەکانی ڕێژەیی گشتی دابینکرد، و بە ڕوونکردنەوە و لێکدانەوە باوەکانی بۆ تیۆرەکە ناسرا.