Ашаканская бітва
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ашака́нская бі́тва (арм.: Օշականի ճակատամարտ), вядомая таксама як Аштара́кская бітва[1], — бітва, што адбылася 17 (29) жніўня 1827 года ў ходзе Руска-персідскай вайны 1826—1828 гадоў паміж войскам спадчынніка персідскага пасада Абас-Мірзы і рускім атрадам генерал-лейтэнанта Апанаса Красоўскага (руск.) (бел..
Ашаканская бітва | |||
---|---|---|---|
Асноўны канфлікт: Руска-персідская вайна (1826—1828) | |||
Дата | 17 (29) жніўня 1827 года | ||
Месца | Эрыванскае ханства, (Усходняя Арменія), цяпер Марз Армавір | ||
Вынік | Здыманне аблогі Эчміядзінскага манастыра, прадухіленне ўварвання персідскай арміі ў Грузінскую губерню (руск.) (бел. | ||
Праціўнікі | |||
|
|||
Камандуючыя | |||
|
|||
Сілы бакоў | |||
|
|||
Страты | |||
|
|||
У пачатку жніўня 1827 года персідская армія ўварвалася ва Усходнюю Арменію і, злучыўшыся з войскамі эрыванскага сердара (руск.) (бел. Хусейн-хана Каджара (руск.) (бел., аблажыла Эчміядзінскі манастыр. Рускі ваенны атрад генерала Красоўскага, які знаходзіўся ў 35 вёрстах ад Эчміядзіна, разам з армянскімі і грузінскімі добраахвотнікамі, якія далучыліся да яго, выступіў на дапамогу да абложанага манастыра і, нягледзячы на дзесяціразовую лікавую перавагу персідскай арміі[2], здолеў прабіцца праз загараджальныя кардоны праціўніка, пасля чаго ў тую ж ноч аблога была знята[3]. Падчас бітвы рускі атрад панёс цяжкія страты. Гэта была самая вялікая шкода рускай арміі за ўсе войны з Персіяй[4][5].
Найбольш каштоўныя звесткі пра бітву пакінутыя непасрэднымі яе ўдзельнікамі: камандзірам атрада А. Красоўскім[6][7], капітанам М. Собалевым[8] і дзекабрыстам Е. Лачынавым[Кам. 1][с 1][9].
На ход бітвы ў велізарнай ступені паўплывалі знясільваючая спякота, што стаяла ў той дзень[10] і адсутнасць водных крыніц на шляху рускага атрада. У значнай ступені дзеянні атрада скоўваў абоз з правіянтам[11]. Калоны рухаліся пад шчыльным артылерыйскім і ружэйным агнём непрыяцеля. Пакуль рускі авангард (руск.) (бел. «пракладаў сабе шлях штыкамі», ар'ергард (руск.) (бел. адбіваў апантаныя атакі іранцаў з тылу. Праціўнік, заняўшы выгаднае месца, наносіў па рускім атрадзе флангавыя ўдары. Варта таксама адзначыць, што паспяховаму праходу атрада Красоўскага спрыялі правільныя дзеянні рускай артылерыі, якая займала найбольш выгадныя вышыні, і гарматы пад прыкрыццям стралкоў наколькі маглі стрымлівалі атакі непрыяцеля. Разлютаванасць іранцаў даходзіла да таго, што, нягледзячы на цяжкія страты ад карцечнага (руск.) (бел. і ружэйнага агню, яны ўразаліся ў шэрагі рускай пяхоты, якая штыкамі адкідала непрыяцеля назад[12][13][14].
У 1833—1834 гадах па ініцыятыве каталікоса Епрэма I Зарагехцы (арм.) (бел. і архібіскупа Нерсеса Аштаракецы (руск.) (бел. на сродкі манастыра і мясцовых жыхароў у гонар бітвы быў усталяваны памятны абеліск[15][16].
19 красавіка 2011 года адбылося ўрачыстае адкрыццё Ашаканскага памятнага комплекса «рускім воінам-ратавальнікам Першапасаднага Эчміядзіна, якія загінулі ў Ашаканскай бітве 1827 года»[с 2].