Дыханьне
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ды́ханьне — асноўная форма дысыміляцыі ў чалавека, жывёлаў, расьлінаў і многіх мікраарганізмаў. Пры дыханьні багатыя хімічнай энэргіяй рэчывы, якія належаць арганізму, акісьляюцца да бедных энэргіяй канчатковых прадуктаў (дыяксіда вугляроду і вады), выкарыстоўваючы для гэтага малекулярны тлен. Аэробныя арганізмы маюць патрэбу ў тлене дзеля вызваленьня энэргіі праз дыханьне, у выглядзе абмену рэчываў багатых на энэргію, як то глюкоза. Дыханьне ёсьць адзіны працэс, які дастаўляе кісларод туды, дзе ён патрэбны ў арганізьме і выводзіць адтуль вуглякіслы газ. Яшчэ адзін важны працэс уключае ў сябе рух крыві па крывяноснай сыстэме. Газаабмен адбываецца ў лёгачных альвэолях шляхам пасіўнай дыфузіі газаў паміж альвэалярных газам і крывёю ў лёгачных капіляраў. Пасьля таго як гэтыя раствораныя газы зьявіліся ў крыві, сэрца іх пераносіць па ўсяму целу. Акрамя выдаленьня вуглякіслага газу, дыханьне прыводзіць да страты вады з арганізму. У выдыханым паветры адносная вільготнасьць складае 100%, паколькі вада дыфузуе празь вільготную паверхню дыхальных шляхоў і альвэоляў.
Дыханьне мае і іншыя важныя функцыі. Гэтак яно забясьпечвае мэханізм маўленьня, сьмеху і падобных выразаў эмоцыяў. Таксама дыханьне ўдзельнічае пры рэфлексах, як то пазяханьне, кашаль і чханьне. Жывёлы, у якіх тэрмарэгуляцыя ажыцьцяўляецца не праз пот, паколькі ў іх няма дастатковай колькасьці потовых залозаў, могуць выдзяляць цяпло пры дыханьні.