Trofim Lısenko
From Wikipedia, the free encyclopedia
Trofim Denisoviç Lısenko Ukrayna və Sovet aqronomu və bioloqudur.[5] Biologiya- Miçurin aqrobiologiyasında[6] yalançı elmi istiqamətin banisi[7][8][9][10][11][12][13] və ən böyük nümayəndəsi, SSRİ Elmlər Akademiyasının (1939), Ukrayna Elmlər Akademiyasının (1934), VASXNİL-in akademikidir (1935). Sosialist Əməyi Qəhrəmanıdır (1945). Üç dəfə birinci dərəcəli Stalin mükafatı laureatıdır (1941, 1943, 1949).
Trofim Lısenko | |
---|---|
ukr. Трохим Денисович Лисенко | |
Doğum tarixi | 17 (29) sentyabr 1898 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 20 noyabr 1976(1976-11-20)[2][3][…] (78 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Elm sahəsi | biologiya |
Elmi adı | |
İş yerləri | |
Üzvlüyü | |
Mükafatları |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
1934-cü ildə elmi rəhbər, 1936-cı ildə isə Odessada Ümumittifaq Seleksiya və Genetika İnstitutunun direktoru təyin edilir. 1940-1965-ci illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Genetika İnstitutunun direktoru olub.[14].
Trofim Lısenko bir aqronom kimi bir sıra aqrotexniki üsulları (vernalizasiya, pambıq budanması, kartofun yay əkini[5]) təklif və təbliğ etmişdir. Lısenkonun təklif etdiyi üsulların əksəriyyəti hələ sovet kənd təsərrüfatında geniş tətbiq olunduğu dövrdə də P.N. Konstantinov, A.A. Lyubişev, P.İ. Lisitsyn və başqaları tərəfindən tənqid edilmişdir. Lısenkonun nəzəriyyələrinin və aqronomik metodlarının ümumi çatışmazlıqlarını üzə çıxaran elmi rəqibləri də onu dünya elmi və təsərrüfat praktikasından ayrıldığına görə qınayırdılar. Bəzi üsullar (məsələn, macar entomoloqu Yablonovskinin[15] təklif etdiyi Asproparthenis punctiventris ilə mübarizə üsulu) Lısenkodan çox-çox əvvəl məlum idi, lakin gözləntiləri doğrultmadı və ya köhnəlmişdi.[15]. Автор теории стадийного развития растений[5] Bitkilərin mərhələli inkişafı nəzəriyyəsinin müəllifidir. Mendel genetikasını və irsiyyətin xromosom nəzəriyyəsini rədd etdi. Lysenkonun adı genetika alimlərinə, eləcə də "Miçurin genetikasını" tanımayan rəqiblərinə qarşı təqib kampaniyasında hallanır.[16] O, O.B. Lepeşinskayanın sonradan yalançı elmi olaraq tanınan - hüceyrə quruluşuna malik olmayan “canlı maddədən”[17][18] hüceyrələrin yeni əmələ gəlməsi nəzəriyyəsini dəstəkləyirdi.[19][20][21]