Qızdırma
From Wikipedia, the free encyclopedia
Qızdırma (febiris,pyrexia) —görə təsiri termorequlyasiya pyrogens (temperatur artmasına səbəb maddələr) altında sisteminin dinamik tənzimlənməsi bədən istiliyinin müvəqqəti artması ilə xarakterizə qeyri-spesifik nümunə patoloji proses. Uyğunlaşma reaksiyası olub, orqanizmin təbii rezistentliyini yüksəldir. Yəni xəstəliyə cavab olaraq orqanizm özü bədən temperaturunu normadan yuxarı qaldırır və onu tənzim edir.Təkamüldə qızdırma yüksək heyvanların və insan orqanizminin infeksiyasına qarşı qoruyucu-adaptiv cavab olaraq ortaya çıxdı və buna görə də bədənin temperaturu artmasına əlavə olaraq, bu proses də yoluxucu patologiyaya xas olan digər fenomenlərə də malikdir.Qızdırmanın müddəti və dərəcəsi mikrobun virulentliyindən,onun aktiv vəziyyəyinin müddətindən, və orqanizmin müdafiə mexanizmlərindən asılıdır. Çox vaxt kəskin 15 günə qədər,bəzən subxroniki və xroniki qızdırma olur. 2–3gün davam edən hərarət efemer qızdırma adlanır. Lakin, temperaturun artması hər zaman qızdırma hesab edilmir. Məs:istinin əmələ gəlməsi və verilmnəsinin pozulması ilə əlaqədar olaraq bəzi istilik xəstəlikləri — istivurma,hipertireoz, atropinlə zəhərlənmə zamanı hipertermiya baş verir. Orqanizmin normal aktivliyi və ya fizioloji proseslər də temperaturu qaldıra bilər. Adətən sirkad ritmlə,yəni gün ərzində dəyişmə ilə əlaqədar bir az qızdırma qeyd edilir. Sağlam adamın temperaturu saat 18 də ən yüksək olur, gecə saat 3 də isə minimal dərəcələrə çatır. Çoxlu yemək,ağır və uzun sürən fiziki iş bədən temperaturunu bir qədər artıra bilər.Temperatur tez, kəskin qalxdıqda hətta xəstəliyin başladığı saat da təyin edilir. Bu zaman qızdırma üşütmə və ya bərk titrətmə ilə müşayiət olunur. Kəskin başlayan qızdırma leptospirozda,qripdə,malyariya da rast gəlir. Temperaturun yüksəkliyinə görə subfebril −37–37,9 °C, mötədil — 38–39,9 °C, yüksək — 40–40,9 °C,və xeyli yüksək — hiperpireksiya −41 °C və daha yuxarı qızdırmaya rast gəlinir
Qızdırma | |
---|---|
XBT-10 | R50 |
XBT-9 | 780.6 |
DiseasesDB | 18924 |
MedlinePlus | 003090 |
MeSH | D005334 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |