I Mariya (İngiltərə kraliçası)
From Wikipedia, the free encyclopedia
I Mariya və ya Mariya Tüdor (18 fevral 1516, Plasentiya sarayı[d], Böyük London regionu[d] – 17 noyabr 1558, Sent-Ceyms sarayı, Böyük London regionu[d]) — İngiltərə və İrlandiya kraliçası. Atası VIII Henri dövründə başlayan dini reformasiya hərəkatının qarşısını almaq məqsədilə aldığı sərt tədbirlər və verdiyi ölüm hökmləri səbəbilə protestant düşmənləri tərəfindən "Qanlı Mariya" olaraq adlandırılmışdır.
I Mariya | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 18 fevral 1516 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 17 noyabr 1558 (42 yaşında) |
Vəfat yeri |
|
Dəfn yeri | |
Sülalə | Tüdorlar |
Atası | VIII Henri[1] |
Anası | Araqonlu Ketrin[1] |
Həyat yoldaşı | |
|
|
İmzası | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Mariya Tüdor VIII Henrinin ilk xanımı Araqonlu Ketrindən doğulan yeganə övladı idi. 1547-ci ildə atasının ölümünün ardından ögey qardaşı VI Eduard (VIII Henri və Ceyn Seymurun oğlu) 9 yaşında taxta çıxdı. Ancaq çox keçmədən ölümcül xəstəliyə yaxalanan VI Eduard isə qatı katolik olan ögey bacısı Mariyanı vəliəhdlikdən çıxarmaq niyyətində idi. Səbəb isə bacısının və onun dini baxışlarının atası VIII Henri və özünün səltənəti dövründə baş tutan dini reformasiyaya qarşı olması idi. Hətta kralın vəfatının ardından saray əyanları gizli olaraq kralın uzaq qohumu olan (bibisi Fransa kraliçası Mariya Tüdorun nəvəsi) və saraya yaxınlığı ilə seçilən güclü protestant Ceyn Qreyi kraliça elan etdi. Ancaq 9 gün keçmədən Mariya ölkənin şərqində güclü bir ordu toplayaraq Londona hərəkət etdi və hakimiyyəti ələ aldı. Beləliklə, o, Ceyn Qrey və Kraliça Matildanın mübahisəli səltənətləri istisna olmaqla, İngiltərə tarixinin taxta çıxan ilk kraliçası oldu. 1554-cü ildə Mariya İspaniya vəliəhdi Filiplə evləndi və 2 il sonra ərinin İspaniya taxtına çıxmasıyla Habsburq İspaniyasının kraliçası elan edildi.
5 illik səltənəti boyunca 280-dən çox dini müxalifi çarmıxa çəkilərək yandırıldı. Onun 1558-ci ildə vəfatının ardından, İngiltərədə canlandırdığı katolik inancının, ögey bacısı və xələfi I Elizabet tərəfindən önü kəsildi.