Belçika
Qərbi Avropada konstusiyalı monarxiya ölkə / From Wikipedia, the free encyclopedia
Belçika (nid. België, alm. Belgien, fr. Belgique) — Şimal-qərbi Avropada dövlət. Avropa İttifaqı və NATO-nun üzvüdür. Federativ dövlət quruluşuna sahibdir və üç hissəyə — Niderland dilinin rəsmi dil olduğu Flandriya (Vlaanderen), fransız dilinin rəsmi dil kimi qəbul edildiyi Valloniya (Wallonie) və Brüssel paytaxt bölgələrinə (Région də Bruxelles-Capitale; Brussels Hoofdstedelijk Gewest) bölünür.
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanılabilər olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Belçika | |||||
---|---|---|---|---|---|
nid. Koninkrijk België fr. Royaume de Belgique alm. Königreich Belgien | |||||
| |||||
Eendracht maakt macht[1], L’union fait la force[2], Einigkeit macht stark[3] | |||||
Himn: La Brabançonne/De Brabançonne |
|||||
Tarixi | |||||
• Niderlanddan müstəqillik | 4 oktyabr 1830 | ||||
• Müstəqilliyin tanınması | 19 aprel 1839 | ||||
• Aİ-yə qəbul | 25 mart 1957 | ||||
Rəsmi dilləri | |||||
Paytaxt | Brüssel | ||||
İdarəetmə forması | Konstitusiyalı monarxiya | ||||
Kral | Filipp [ 21.VII.2013 ] | ||||
Baş nazir | Aleksandr De Kro [ 1.X.2020 ] | ||||
Sahəsi | Dünyada 136-cı | ||||
• Ümumi | 30.528 km² | ||||
• Su sahəsi (%) | 0.71 | ||||
Əhalisi | |||||
• Əhali | 11,750,239 nəfər (81-ci) | ||||
• Sıxlıq | 385 nəf./km² (22-ci) | ||||
ÜDM (AQP) | |||||
• Ümumi | ▲ $766.025 milyard dollar (37-ci) | ||||
• Adambaşına | ▲ $65,192 dollar (19-cu) | ||||
ÜDM (nominal) | |||||
• Ümumi (2023) | ▲ $624.248 milyard dollar (24-cü) | ||||
• Adambaşına | ▲ $53,126 dollar (16-cı) | ||||
İİİ (2021) | 0.937 (artış; 13-cü) | ||||
Valyuta | avro | ||||
İnternet domeni | .be | ||||
ISO kodu | BE | ||||
BOK kodu | BEL | ||||
Telefon kodu | +32 | ||||
Saat qurşaqları | |||||
Nəqliyyatın yönü | sağ[d][7] | ||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Şimalda Niderland, şərqdə Almaniya, cənub-şərqdə Lüksemburq və cənub-qərbdə Fransa ilə həmsərhəddir. Şimal-qərbdə Şimal dənizinə çıxışı var. Sahəsi 30 528 km², əhalisi 10,8 milyon nəfərdir. Ölkə kelt tayfalarından olan bölgələrin etnoniminə görə adlandırılmışdır.
Alman və Latın dünyası arasında sərhədi təşkil edən Belçikada holland dilini hollandlar, fransız dilini valonlar, alman dilində isə kiçik bir qrup alman danışır. Belçika federal dövlət quruluşuna malikdir və Holland dilinin rəsmi dili olduğu Flamand Bölgəsindən, Fransız dilinin rəsmi dili olduğu Valon Bölgəsindən və hər iki dilin rəsmi dil olduğu Brüssel-Paytaxt Bölgəsindən ibarətdir. Nəhayət, Valon Bölgəsi və qonşu Almaniyanın sərhədləri daxilində olan kiçik bir almandilli icma Vallon bölgəsinin bir hissəsidir, lakin bəzi ərazilərdə muxtariyyətə malikdir və onların yaşadıqları bölgədə alman dili rəsmi dildir. Belçikanın dil müxtəlifliyi və bununla bağlı siyasi və mədəni münaqişə onun tarixində və hökumət sistemində əks olunur.
Belçika adı, Qarışıq Kelt və Alman xalqı olan Belqaların məskunlaşdığı Roma əyalətinin ən şimal hissəsində yerləşən Qallia Belgicadan gəlir. Belçika, Hollandiya və Lüksemburq tarixdə Benilüksdən daha böyük ərazini əhatə edən Aşağı Ölkələr adlanır. Orta əsrlərin sonundan 17-ci əsrin əvvəllərinə qədər ticarət və mədəniyyət mərkəzi olan ölkə, 16-cı əsrdən 1830-cu ildə Belçika İnqilabına qədər Avropa gücləri tərəfindən Avropanın döyüş meydanı kimi müəyyən edilmişdir. Birinci Dünya Müharibəsi və İkinci Dünya Müharibəsi ilə gücləndi.
Müstəqillik əldə etdikdən sonra ölkə sənaye inqilabında həvəslə iştirak etdi və 20-ci əsrdə Afrikada bir çox koloniyalar qurdu. Belçikada 20-ci əsrin ikinci yarısı bir tərəfdən hollandlar və frankofonlar arasında münaqişə, digər tərəfdən Flamand və Vallon bölgələri arasında qeyri-bərabər iqtisadi inkişafla yadda qaldı. Hələ də davam edən bu münaqişələr ölkədə unitar dövlət strukturundan federal dövlətə qədər bir sıra islahatlara səbəb olub.