Ərdal İnönü
Türkiyə siyasətçisi və alimi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ərdal İnönü (türk. Erdal İnönü; 6 iyun 1926[1], Ankara – 31 oktyabr 2007[1], Hyuston, Texas) — Türkiyə siyasi, dövlət və ictimai xadimi, Türkiyə Sosial Demokrat Partiyasının (SODEP) lideri (1983-1985), sonra Sosial Demokrat Xalq Partiyasının (SHP) (1986-1993), 1991-1993-cü illərdə baş nazirin müavini, 1995-ci ilin martından oktyabr ayına qədər xarici işlər naziri. Ankara Politexnik Universitetində və İstanbul Universitetində nəzəri fizik, müəllim, fizika professoru. Ph.D. Türkiyənin ikinci prezidenti İsmət İnönünün (1938-1950) kiçik oğlu.
Ərdal İnönü | |
---|---|
türk. Erdal İnönü | |
Avropa Şurası Parlament Assambleyasının nümayəndəsi[d] | |
24 yanvar 1994 – 25 sentyabr 1995 | |
Türkiyənin xarici işlər naziri[d] | |
27 mart 1995 – 6 oktyabr 1995 | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 6 iyun 1926(1926-06-06)[1] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 31 oktyabr 2007(2007-10-31)[1] (81 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | leykoz |
Dəfn yeri | |
Partiya | |
Təhsili | |
Fəaliyyəti | fizik, siyasətçi, akademik[d], diplomat, universitet müəllimi[d] |
Atası | İsmət İnönü |
Anası | Məvhibə İnönü |
Elmi fəaliyyəti | |
Elmi dərəcəsi | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
16 may - 25 iyun 1993-cü il tarixləri arasında təxminən 1,5 ay baş nazir vəzifəsini yerinə yetirib. O, 1991-1993-cü illərdə baş nazirin müavini olub. İnönü 1983-cü il 12 sentyabr çevrilişindən sonra yenidən siyasi fəaliyyətə icazə verildikdən sonra bütün müəllimlik və inzibati vəzifələrindən istefa verdi və həmin ilin iyununda SODEP-in qurucu üzvlərindən biri oldu. O, partiyanın ilk sədri seçildi. Onun təsisçi üzvlüyünə Milli Təhlükəsizlik Şurası veto qoysa da, 1983-cü ilin dekabrında yenidən SODEP-in sədri seçkilərində qalib gəldi. 1984-cü ildə keçirilən yerli seçkilərdə onun partiyası 23,4% səslə ikinci yeri tutdu. 1985-ci ildə Sosial Demokrat Xalq Partiyası (SHP) adı ilə SODEP-in Populist Partiyası ilə birləşməsindən sonra 1986-cı ildə partiyanın lideri olub. 1986-cı ildə Türkiyə parlamentinə təkrar seçkilərdə partiyası 22,6% səslə 3-cü yerə düşdüyü halda, İnönü İzmirdən millət vəkili olaraq TBMM-ə daxil oldu.
1991-ci ildə Türkiyədə keçirilən ümumi seçkilərdən sonra SHP Süleyman Dəmirəlin sədri olduğu Doğru Yol Partiyası (DYP) ilə koalisiya hökuməti qurdu və İnönü baş nazirin müavini oldu. Dəmirəl 1993-cü ildə Türkiyədə keçirilən prezident seçkilərində prezident seçilərkən baş nazirin səlahiyyətlərini icra edirdi. Tansu Çillər DYP-nin başqanı seçilib hökuməti quranda İnönü baş nazirin müavini vəzifəsini üzərinə götürdü. SHP-nin 11-12 sentyabr 1993-cü il tarixlərində keçirilən 4-cü növbədənkənar qurultayında sədrliyə namizəd olmayıb və Murat Karayalçın sədr seçilib. 1995-ci ilin fevralında SHP və CHP-nin birləşməsindən sonra xarici işlər naziri oldu. O, 1995-ci ilin oktyabrına qədər, aktiv siyasətdən uzaqlaşana qədər Xarici İşlər Naziri vəzifəsində çalışıb. 2001-ci ilin aprelində CHP-dən istefa verən İnönü 2007-ci il oktyabrın 31-də vəfat edib.