İosip Broz Tito
From Wikipedia, the free encyclopedia
İosip Broz Tito (serb-xorv. Јосип Броз, Josip Broz; Tito soyadı ilə əlaqəli partiya təxəllüsü; Sovet sənədlərində İosip Frantsoviç Brozoviç adı ilə qeyd edilmişdir; 7 may 1892[1][2][…], Kumrovets[d], Xorvatiya və Slavoniya krallığı[d], Avstriya-Macarıstan – 4 may 1980[1][2][…], Lyüblyana, Sloveniya Sosialist Respublikası[d], Yuqoslaviya SFR[3]) — Yuqoslaviya inqilabçısı, siyasi, dövlət, hərbi və partiya xadimi, 1945-ci ildən 1980-ci ilə — ölümünə qədər Yuqoslaviyanın lideri. 1937-ci ilin dekabrından Yuqoslaviya Kommunist Partiyasına rəhbərlik etmişdir. 1966-cı ildən Yuqoslaviya Kommunistlər İttifaqqının sədri olmuşdur[4]. II Dünya Müharibəsi zamanı Tito işğal altındakı Avropada ən təsirli müqavimət hərəkatı adlandırılan Yuqoslaviya partizanlarının lideri idi. Prezidentliyinin avtoritar olaraq tənqid olunmasına və siyasi rəqiblərin repressiyalarına səbəb olmasına baxmayaraq, bəzi tarixçilər onu səxavətli diktator hesab edirlər. Həm Yuqoslaviyada, həm də xaricdə məşhur bir şəxsiyyət idi. Onun birləşdirici simvol sayılan daxili siyasəti, Yuqoslaviya Federasiyası xalqlarının dinc yanaşı yaşamasını təmin edirdi. Qoşulmama Hərəkatının əsas lideri olaraq dünyanın diqqətini özünə çəkirdi və bu sahədə Hindistanda Cəvahirləl Nehru, Misirdə Camal Əbdül Nasir, İndoneziyada Sukarno və başqaları ilə əməkdaşlıq edirdi[5].
İosip Broz Tito | |
---|---|
serb-xorv. Јосип Броз, Josip Broz | |
17 mart 1943 – 4 may 1980 | |
Əvvəlki | Draqo Maruşiç |
Sonrakı | Branko Mikuliç |
14 yanvar 1953 – 4 may 1980 | |
Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
Yuqoslaviyanın 26-cı Baş naziri | |
7 mart 1945 – 14 yanvar 1953 | |
Əvvəlki | Draqo Maruşiç |
Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
14 yanvar 1953 – 29 iyun 1963 | |
Sonrakı | Petar Stamboliç |
YSFR Rəyasət Heyətinin 1-ci Sədri | |
16 may 1974 – 4 may 1980 | |
Sonrakı | Lazar Kolişevski |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum adı | Josip Broz |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Kumroves,Xorvatiya və Sloveniya Krallığı, Avstriya-Macarıstan |
Vəfat tarixi | (87 yaşında) |
Vəfat yeri | Lyublyana, Slavoniya Sosialist Respublikası, YSFR |
Vəfat səbəbi | ürək çatışmazlığı |
Dəfn yeri |
|
Partiya | Yuqoslaviya Kommunistlər İttifaqı |
Fəaliyyəti | mexanik, inqilabçı, dövlət xadimi |
Atası | Frans Broz |
Anası | Mariya Yaverşek |
Həyat yoldaşları |
1) Pelageya Denisovna Belousova (1918—1936) 2) Lüsiya Bauer 3) Gerta Has 4) Davorianka Paunoviç 5) Yovanka Budisavleviç (1952-dən) |
Uşaqları |
oğulları Jarko Leon və Aleksandr qızı: Zlatitsa |
Dini | Ateist |
Hərbi xidmət | |
Döyüşlər | |
Rütbəsi | Yuqoslaviya marşalı[d] |
|
|
Təltifləri | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
1980-ci ildə Titonun ölümündən sonra Yuqoslaviya respublikaları arasında münaqişə ocaqları yaranmağa başladı. 1991-ci ildə Yuqoslaviya dağıldıqdan sonra yeni yaranan respublikalar arasında 1990-cı illərin sonlarına qədər davam edən bir neçə silahlı münaqişə başladı. Bu münaqişələrin nəticələri hələ də keçmiş Yuqoslaviya respublikalarının həyatına təsir göstərir.