Континент
From Wikipedia, the free encyclopedia
Контине́нт (латин: continenscode: la is deprecated — кинабго ккураб, гьоркьоса къотӀичӀеб) — чӀахӀиял ракьулмассивазул чангоялдаса бокьараб, жиндир цӀикӀкӀанисеб бутӀа лъеца бацичӀеб, рагӀалмухъ абуни ралъдал гьумералдаса гъоркьегӀан ругел.[1] ГӀемериселъ чӀван-къотӀарал критериязул гуреб, амма конвенциялъул аслуялда баян гьабулел анкьгоялде гӀунтӀун географияб регионал рикӀкӀуна континентал хӀисабалда. ГӀатӀилъиялъул рахъалъ бищун кӀудиялдаса бищун гьитӀиналде щвезегӀан тартибалда лъураб анкьабго регион ккола хадусеб: Азия, Африка, Шималияб Америка, Жанубияб Америка, Антарктида, Европа ва Австралия.[2] Континентазул дагьаб къадар бугел вариантазда гьезуд цо-цоял цолъизаризе бегьула, мисалалъе, цо-цо системабаз гъорлӀе рачуна Афро-Евразия, Америка яги Евразия батӀаго ругел континентал хӀисабалда. Зеландиялъеги, жиб цӀикӀкӀанисеб даражаялда лъекье ккараб континенталияб хъалалъул массивлъун кколеб, гьединго сипат-сурат гьабула континент гӀадин.
Океаниял чӀинкӀиллъаби гӀемериселъ группагъинарула мадугьалихъ ругел континенталгун, дунялалъул ракь географиял регионазде бикьиялъе гӀоло. Гьеб схемаялда рекъон, ГӀодоцараб Океаналда ругел гӀемерисел чӀинкӀиллъабазулал пачалихъал ва территориял группалъизурал Австралиялъул континентгун цо географияб регионалде, жинда Океания абулеб.
Геологиялда, континенталъе баян гьаби буго "Ракьалъул аслияб ракьулмассив, жинца гъорлӀе ракъдаллъиги континенталиял шелфалги".[3] Геологиял континентал дандеккола континенталияб хъаллъиялъул анлӀалго кӀудиял бутӀаязе, жал тектоникиял къаналъабазда ругел, амма гьоркьоса рахъулел кӀудиял-гурел континенталиял фрагментал, Мадагаскар гӀадал, жидеда гӀемериселъ микроконтинентал абулел. Лъалеб жо буго континенталияб хъаллъи цохӀо Ракьалда букӀин.[4]