Simetría
From Wikipedia, the free encyclopedia
O concepto de simetría (d'o griego συμμετρεῖν, mesurar conchuntament) ye un termin muit emplegato en as diferents brancas d'as ciencias. En cheneral, se diz simetría a o feito de que bels obchectos no cambean cuan s'aplica una determinata operación.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Ista definición tan ampla se puet visualizar con o sigüient eixemplo: suposemos que mos metemos debant d'un mirallo con os piez y os brazos estenditos. Alavez comprebaremos que a parti ezquierda y dreita d'o nuestro cuerpo son (como minimo en primeras) iguals. Iste eixemplo ye o que se diz simetría bilateral. En iste caso l'obchecto sería o nuestro cuerpo y a operación ye a comparación entre os dos costatos.
Ye un concepte que por un regular tien asociatos dos significatos prencipals. O primero comporta una sensación imprecisa d'harmonía u dende un punto d'anvista estetico, d'agradable proporcionalidat y equilibrio,[1][2] que reflecta a belleza u a perfección. Por iste motivo a simetría apareixe en a-saber-los simbolos y artefactos culturals, ya que bels psicologos esfensan que l'hombre busca l'harmonía simetrica de traza instintiva, y mesmo se podría relacionar con l'atracción sexual, estando os rostros mas simetrics os que se califican con mas frecuencia como atractivos.
O segundo significato ye un concepto preciso y bien definito d'equilibrio u "patrón d'auto-similitut" que puet estar demostrato u prebato d'alcuerdo con as reglas d'un sistema formal: a traviés d'a cheometría, por meyo d'a fisica u dende atras disciplinas. Encara que, en bels contextos, os significatos se distingen, os dos significatos de "simetría" son relacionatos y s'estudian de traza paralela.
A simetría ye un rasgo caracteristico de formas cheometricas, sistemas, ecuacions, y atros obchectos materials u entitadz abstractas, relacionata con a suya invariancia baixo bellas transformacions, movimientos u intercambios. En condicions formals, decimos que un obchecto ye simetrico respective a una operación matematica dada si, cuan aplicato a l'obchecto, ista operación no cambea l'obchecto u o suyo aspecto. Respective a un grupo dato d'operacions, dos obchectos son simetricos un de l'atro si un s'obtiene de l'atro atro por meyo de bellas operacions (y viceversa).